درباره آثار نقاشی طاهره صمدی طاری/هجوم به لطافت آب و شکنندگی حباب
رویکرد شخصی طاهره صمدی در آثارش با دغدغههای وجودی و هویتی آمیختهاند. آخرین نمایشگاه انفرادی طاهره صمدی در گالری اعتماد برگزار شد که شامل آثاری متنوع از «مجموعه بیثباتی»، کالکشن جدید هنرمند بودند.
درباره آثار نقاشی طاهره صمدی طاری/هجوم به لطافت آب و شکنندگی حباب|سرزمین هنر|هنرهای تجسمی
روایت طاهره صمدی طاری از جامعه امروز، نگاه خاص او به دغدغههای زندگی در فضاهای شهری معاصر و دقت در اجرای دقیق و پاکیزه اثر نقاشی، سبب شده او در عین جوانی به نقاش زن تثبیت شده بدل شود.
آثار طاهره صمدی طاری به واسطه استقبال جامعه هنری خیلی زود توانست به حراجیهای داخلی و خارجی راه یابد. در سال ۲۰۰۸ و زمانی که تنها ۲۷ سال داشت در حراجی ساتبیز لندن خوش درخشید و یک سال بعد هم در حراجی کریستیز دبی شرکت کرد و جوان ترین بانوی هنرمند ایرانی آن حراج شد.
صمدی تاکنون در ۱۱ حراج داخلی و خارجی حضور داشته و در عرصه بینالمللی رکورد ۱۹ هزار دلار را در حراجی کریستیز دوبی سالی ۲۰۱۲ در عرصه بینالمللی و در سیزدهمین دوره حراج تهران در سال ۹۹ نیز رکورد ۱۰۰ میلیون تومانی را برای یک اثر ۲۰۰ در ۱۱۴ سانتی متری از آن خود کرده است.
این هنرمند صاحب سبک از اولین نمایشگاه انفرادی خود در گالری دی در سال ۱۳۸۶ مورد توجه منتقدان هنری قرار گرفت؛ نگاه خاص او به فضا، پیکره انسانی و برداشت شخصیاش از دغدغههای زندگی در فضاهای شهری معاصر، مشخصه آثاری بود که نوید ظهور هنرمندی جوان و با استعداد را میداد که در آیندهای نه چنان دور در تاریخ هنر معاصر ایران تثبیت میشود و بالواقع که پس از گذشت ۲۲ سال این پیشبینی به ثمر نشسته است.
رویکرد شخصی طاهره صمدی در آثارش با دغدغههای وجودی و هویتی آمیختهاند. آخرین نمایشگاه انفرادی طاهره صمدی در گالری اعتماد برگزار شد که شامل آثاری متنوع از «مجموعه بیثباتی»، کالکشن جدید هنرمند بودند.
در این مجموعه برخی عناصر نوظهور مانند حباب و آب های شفاف در آثار او دیده میشوند. ترکیببندیهای خاص که حاصل فضاسازیهای سنگی و شیشهای، کاراکترهای پرتحرکِ پیچیده شده در پارچههای پرچین و چروک، آسمان ابری و آب های شفاف و پرحباب هستند، وجه جدیدی از تواناییهای صمدی را در استفاده از عناصر مختلف برای ساخت مفاهیم ذهنی نمایش میدهد.
تعامل میان موجودیت انسان و فضا، به واسطه انعکاس و شفافیت عناصر، مفاهیم متضادی چون قدرت و ظرافت، استحکام و شکنندگی، حرکت و سکون را شکل میدهد که با رنگپردازیهای غنی و نزدیک شدن فضاسازیهای محیطی، فیگورها، پارچهها، حباب ها و آب ها، چشمنواز، جذاب، رویایی و در عین حال پرمفهوم است. با آنکه تمامی عناصر تصویری واقعگرایانه کار شدهاند، اما قرارگیری این عناصر در کنار یکدیگر فضایی خیالی را شکل داده که به دلیل سکوت حاکم بر فضا و حرکات رقصگونه کاراکترها خصوصیتی وهمگونه و رازآمیز نیز دارد.
این هنرمند از سابقه درخشانی در فعالیتهای هنری و برگزاری نمایشگاه برخوردار است. او اولین نمایشگاه گروهی خود را در سن ۱۸ سالگی و زمانی که در سال سوم هنرستان هنرهای تجسمی دختران مشغول به تحصیل بود برپا کرد . از آن زمان تا کنون آثارش را در بیش از ۵۰ نمایشگاه گروهی داخلی و خارجی در کشورهایی از قبیل سوییس، انگلستان، امریکا، قطر و دبی، و همچنین ۵ نمایشگاه انفرادی نمایش داده و در ۵ حراج بین المللی از قبیل حراج کریستیز دوبی، ساتبیز لندن و ۶ دوره حراج تهران شرکت کرده است.
چاپ آثار او در کتابهای خارجی چون «دیدگاههایی نو در هنر معاصر ایران»(۲۰۰۹)، و کتاب «هنر معاصر ایران»(۲۰۱۳) در انگلستان و همچنین آمدن نام او در کتابهای فارسی مانند «دایرهالمعارف هنر» و «هنر معاصر ایران: ریشهها و دیدگاههای نوین»، نشان از جایگاه تثبیت شده او به عنوان یکی از هنرمندان فعال و شناختهشده امروز ایران دارد.
پرسش از هویت، وجود، کُنش و فعالیت عملگرا اهم چیزی است که ذهن مخاطب را در مواجهه با آثار مختلف کاری صمدی به خود مشغول میدارد؛ چه آن زمان که پیکرههای محو و سایهوار را در فضاهای خاکستری داخلی مشاهده میکنیم، و چه در پیکرههای زنواره، در هیاهوی رفت و آمد ترنهای شهری، چه در فضاهای آیندهگرا که با بناهای سترگ به تنگ آمدهاند و چه در آخرین آثار هنرمند که پیکرههای زنان جوان، منفعل در میان آب و آینه سکنا گزیدهاند.
در تمامی این آثار آن چیزی که ذهن را به اندیشه فرا میخواند اموری چون فردگرایی، بیگانگی، تنهایی، مسوولیت، مبارزه، انتخاب و آزادی است که همان اصول تفکرات اگزیستانسیالیستی است که از تهدید امنیت ناشی میشود و کنشی فعال و ثمربخش را در برابر هستی طلب میکند.
این دغدغه در بیان تجسمی آثار صمدی با رویکردی واقع گرایانه رخ میدهد و در عین حال رو به سوی عالمی خیالی دارد؛ چیزی که جنس این آثار را به مرز سوررئالیسم و گاهی اکسپرسیونیسم نزدیک میکند. هرچند به واسطه بیانگری شخصی هنرمند، در هیچکدام از این قالب ها نمیگنجد و جهانی را تجسم میبخشد که در عین چشمآشنا بودن، غریب و حادثه خیز است؛ غربتی که به واسطه آسمان ابری، پیکرههای شبهوار و انسان های تنها نمایان میشود، و حادثهای که در فضاهایی مه گرفته، و در حرکت ترنها، هواپیماها و ماشینها به تعویق میافتد و پیکرههای نقاشی را به پنهان شدن در زیر چترها، و یا جست زدن بر فراز آب ها وا میدارد.
چنین نگرشی از نسبت میان انسان و عالم برمیخیزد، چرا که به واسطه وجود آدمی است که عالم معنا مییابد و هرچیز، تنها در نسبتی که با انسان برقرار میکند قابلیت بازمعنا شدن را داد. از این رو در گستره نقاشیهای زیبا و چشمنواز این بانوی هنرمند، هر شیء ره به وادی نماد میبرد؛ زندگی در کشاکش سرعت دنیای مدرنیته، چون ترنی در گذر است و حجم مشکلات و مصائب زیسته، بسان توده ساختمانهای بزرگ، سنگین و سربه فلک کشیدهاند.
در چنین عالمی زن که تا پیش از این در تاریخِ زیسته بشر، همواره بسان جنس دوم و منفعل نمایش داده میشد، به عرصه هستی فراخوانده میشود و این بار امکان آن را مییابد که تغییر دهد، عمل کند و فضا را به امید صبحی روشن، سرشار از حس لطیفِ بودن سازد.
این کنشگرا بودن زن در عرصه زندگیِ امروز، ریشه در زن بودن هنرمند و تجربه زیسته او دارد؛ دنیای امروز در کنار تمامی سختیها و پیچیدگیها، عرصه نوظهوری برای زنان است و به همین دلیل پرسوناژهای زن در آثار صمدی بسان مبارزانی قوی و پرتلاش ظاهر میشوند که جدا از نژاد، قومیت و سن، به واسطه لباس های خوشرنگ و مد روز خود در تصویر دیده میشوند و بیننده را به دیده شدنِ ظرایفِ وجودیِ خود فرا میخوانند.
این دیده شدن به دلیل پوشیده بودن صورتها با ماسکهای تیره، هویت فردی را از پرسوناژها جدا میکند؛ حتی دستها و پاها با رنگ خاکستری ظاهر میشوند و از جسمانیت میگریزند و بدین ترتیب این بار، زن و زنانگی را نه در موقعیت آبژکتیو و شیءواره، بلکه با رویکردی سوبژکتیو و ذهن گرایانه به تصویر میکشند که امکان همزادپنداری را برای مخاطب در هر مکان و هر زمان دوچندان کرده و او را به دیدن و ادراکِ بُعد وجودِ انسانیِ خود دعوت میکنند.
دقت در اجرای دقیق و پاکیزه اثر نقاشی با متریال رنگ و روغن سبک خاصی را در نقاشی طاهره صمدی رقم زده که از رویکرد وسواسگونه و ایدهآلگرای نقاش خبر میدهد. فضاسازیها به طرز عجیبی تمیز است و دقت در کنار هم قراردادن عناصر مختلفِ خط و سطح، به گونهای است که هیچ عنصری را نمیتوان نادیده گرفت و یا حذف کرد و بدین جهت کمپوزیسیونهای شکل گرفته در اثر، از چنان ساختار قویای برخوردارند که دانش تجسمی نقاش را به رخ میکشند.
در واقع دنیایی که صمدی شکل میدهد یک آرمانشهر است که با وجود مدرن بودن، پیکره انسانی را در ساختار خود محبوس کرده و او را به تنگ آورده است،گویی نیروهای پنهان بر فضا حاکم است و بیثباتی عجیبی را سبب میشود که انسان را به حرکت، گریز و مبارزه وا میدارد.
در چنین فضایی پیکرهها چنان مشغول به خود شدهاند که فارغ از آگاهی حضور دیگری، به تقابل با فضا برمیآیند؛ با عجله گذر میکنند، چتر را بر سر میکشند، به بالا خیر برمیدارند، میپرند و بدن را در برابر هجومی ناگهانی سپر میکنند؛ هرچند جنس این هجوم میتواند به لطافت آب و یا شفافیت و شکنندگی حباب باشد.
تلاش در جهت ایستادگی و تابآوری همراه با پذیرش خود و دیگری، نوید امیدبخشی است که مخاطب از مواجهه با تابلوهای بزرگ و خوشرنگ طاهره صمدی دریافت میکند. امید به فردایی روشن که در آسمانهای باز و شفافیت آب های پُر حباب و ساختمان های شیشهای انعکاس مییابد و لذتی تعلیقوار را از بودن در میان آسمان و زمین و یا فرورفتن در آبهای عمیق در خاطر زنده میکند.
در چنین فضایی تنها باید به رقصی موزون پرداخت و با آهنگ هستی هماهنگ شد و تلاش کرد طنابی را که پای انسان را به علایق، باورها، سنتها، خاطرات و دلبستگیها بسته به دست گرفت و با اقتدار به فردایی روشن اندیشید