گروه هنرهای تجسمی فرهنگستان هنر از همنشینی با حوزه های علمیه تا هنرمندان

گروه هنرهای تجسمی فرهنگستان هنر یکی از گروههای مهم در این فرهنگستان به شمار می رود که دور جدیدی از فعالیتهای خود را آغاز کرده است.

شهریور امسال دوره ریاست علی معلم دامغانی بر فرهنگستان هنر پایان پذیرفت و علی اسماعیلی که معاون هنری  وی بود به سرپرستی این فرهنگستان منصوب شد.

پس از این جابه جایی مدیریتی همه ی چشمها به سمت گروههای پژوهشی متمرکز شد که آیا قبای رخوت از تن به در خواهند کرد و فعالیتهای

مؤثری را آغاز خواهند کردیا خیر؟

اولین بارقه های این فعالیتها هفته ی گذشته با ارسال یک مصاحبه از سوی این فرهنگستان برای سرزمین هنر رقم خورد مصاحبه با رییس گروه هنرهای تجسمی فرهنگستان هنر و متوجه شدیم که یکی از مدیران قدیمی فرهنگستان دوباره کسوت خدمت به تن پوشیده است تا گروه هنرهای تجسمی فرهنگستان هنر به عنوان نخستین گروه پژوهشی فعالیت خود را از سر بگیرد.

 رییس گروه هنرهای تجسمی فرهنگستان هنر کیست؟

«دکتر مصطفی گودرزی» از باسابقه های فرهنگستان هنر به شمار می رود. وی  از بدو تأسیس این نهاد علمی و هنری، در این فرهنگستان حضور داشته ،در دورۀ نخست فرهنگستان هنر و به‌مدت نزدیک به ده سال مسئولیت گروه هنرهای تجسمی فرهنگستان هنر را بر عهده داشته است.

«دکتر گودرزی» استاد دانشگاه تهران و عضو پیوستۀ فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران است.

تأملی بر گفتگوی رییس گروه هنرهای تجسمی فرهنگستان هنر

رییس گروه هنرهای تجسمی فرهنگستان هنر در گفتگویی که از سوی این فرهنگستان در اختیار ما  قرار گرفته است، درباره گروه، کارکردها، وظایف و اعضا و فعالیت‌ها و اهدافش مطالبی عنوان کرده است که مروری بر فرازهایی از این گفتگو خالی از لطف نیست و مطالب عنوان شده قابل تأمل به نظر می رسد.

دکتر گودرزی وظایف این گروه را رصد وضعیت هنر کشور و ارائۀ پیشنهادها و برنامه‌های مناسب برای اصلاح، توسعه و تعمیق آن

دانست و افزود:

“بر مبنای اساس‌نامۀ فرهنگستان هنر، این مجموعه وظایفی را بر عهده دارد که گروه‌های تخصصی نیز بر مدار آنها فعالیت خواهند کرد. 

پیشنهاد سیاست‌گذاری برای حفظ و توسعه هنر اسلامی، ملی و محلی؛ همکاری با حوزه‌های علمیه و علمای دینی در شناخت زمینه‌های مبانی فقهی هنر؛ مطالعه و بهره‌گیری از نظریه‌های جدید هنر با تکیه بر مبانی ملی و اسلامی؛ حمایت و تشویق پژوهش‌های بنیادی و پیگیری مطالعات و طرح‌های هنری در سطح ملی؛ پیشنهاد سیاست‌گذاری در زمینه ارتباط مراجع هنری داخلی با جهان؛ سیاست‌گذاری جهت گسترش نقد هنری و مباحث زیباشناختی؛ ایجاد زمینه‌های گفتگو پیرامون شاخص‌های توسعه هنری؛ ارزیابی سالانه شاخص‌های هنری در کشور؛ طراحی و برگزاری نمایشگاه‌های پژوهشی در عرصه‌های گوناگون هنر و برپایی نشست‌های تخصصی در زمینه‌های مختلف هنری؛ بررسی وضعیت نظام آموزشی کشور در زمینه هنر و پیشنهاد برنامه‌هایی برای اصلاح و ارتقاء آن به مراکز و مراجع مربوطه، انجام مطالعات بین‌رشته‌ای و فرارشته‌ای در زمینه هنر و سایر علوم، مطالعه پیرامون نیاز کشور به رشته‌های دانشگاهی میان‌رشته‌‌ای هنر و ارائۀ آن به مراکز و مجامع و مراجع مربوطه برای اجرا، شناسایی و معرفی هنرمندان شاخص و طراز اول در حوزه‌های مختلف هنرها و نکوداشت ایشان، برنامه‌ریزی برای تألیف و ترجمه منابع مرجع در قلمرو هنر، طراحی و تدوین اعطای نشان عالی هنر و ضوابط اعطای آن به اشخاص واجد شرایط، و همچنین طراحی و تدوین شرایط اعطای جوایز به شخصیت‌های برجسته و تاثیرگذار در حوزۀ آموزش، پژوهش، تالیف و ترجمه، مدیریت هنری و خلاقیت‌های هنری‌ از مهم‌ترین وظایف فرهنگستان هنر است که از درون گروه‌های تخصصی بیرون آمده و بر مبنای فعالیت‌ها و برنامه‌ها و نظارت علمی و اجرایی این گروه‌ها انجام می‌شود.بنابراین، وظایف اصلی گروه هنرهای تجسمی بر همین مدار می‌چرخد.

همچنین از آنجا که یکی از کارهایی که فرهنگستان باید انجام دهد رصد و آسیب‌شناسی هنر کشور است، تلاش خواهد شد تا با طرح‌ها و برنامه‌های مختلف، این دیده‌بانی علمی صورت گرفته و نتایج آن در اختیار نهادها، شوراها و مراکز ذی‌ربط قرار گیرد.

آسیب‌شناسی از این جهت حائز اهمیت است که آسیب می‌تواند به بحران منجر شود. رصد و آسیب‌شناسی هنر کشور و ارائۀ راه‌حل‌های علمی در جهت رفع موانع و مشکلات و معضلات، و همراهی و همکاری با نهادهای سیاست‌گذار، برنامه‌ریز و مجری، به ارتقاء امور مرتبط با هنر کمک کند.

فرهنگستان هنر، کمک به عرصۀ سیاستگذاری و مدیریت هنری کشور و همچنین تعامل با نخبگان، هنرمندان و صاحب‌نظران هنر، مخاطبان و علاقه‌مندان هنر، و ایجاد زمینۀ ارتباط و همنشینی هنر و زندگی یا به‌عبارتی هنر در متن زندگی و جامعه را از وظایف ذاتی خود می‌داند بنابراین، گروه‌های تخصصی نیز این موضوع را مد نظر دارند. همچون دورۀ اول فعالیت‌ فرهنگستان، گفتگو با هنر و هنرمندان جهان خصوصا تعامل با هنر آسیا و هنر جهان اسلام نیز از موضوعات و برنامه‌های مورد مطالعه خواهد بود. “

از لیست بالا بلندی که دکتر گودرزی به آن اشاره کرده اند چنین برمی آید که از حوزه های علمیه تا کف بازار هنر و از دانشگاه ها تا نمایشگاهها هر اقدامی درباره هنرهای تجسمی صورت می پذیرد در حیطه شرح وظایف گروه قابل تعریف است. این مسأله در عین حال که نقطه امیدواری است است به همان اندازه هم می تواند نگران کننده تلقی شود.

تعامل با حوزه های علمیه درباره مبانی فقهی هنرهای تجسمی کار شایسته ای است که برای شروع فعالیتهای هنری در اوایل انقلاب اسلامی لازم و ضروری بوده است و به نظر می رسد با گذشت ۴۰ سال از انقلاب اسلامی اولویتهای دیگری برای تلفیق هنرهای تجسمی با آموزه های دینی باید مورد توجه قرار گیرد.

اولویتهای دیگر گروه هنرهای تجسمی فرهنگستان هنر

رییس گروه هنرهای تجسمی فرهنگستان هنر در این گفتگو همچنین به گرایشهای دیگر هنرهای تجسمی نیز اشاره کرده است :

“از آنجا که تعریف آکادمیک هنرهای تجسمی‏، رشته‌ها، شاخه‌ها و گرایشات متعدد و متنوعی، از قبیل عکاسی، هنرهای کاربردی و تزیینی، طراحی داخلی، نقاشی و تصویرسازی، طراحی و چاپ و کاریکاتور، گرافیک و ارتباط تصویری، مجسمه‌سازی، طراحی پارچه و لباس، هنر ویدئو، انیمیشن، هنرهای مفهومی و جدید و معاصر را شامل می‌شود و گرایشاتی چون اینستالیشن، بادی‌آرت، پرفورمنس، کینتیک آرت، لند آرت، لایت آرت، و…، دیجیتال آرت و وب دیزاین و بازی‌های ویدئویی و نظایر اینها، تایپوگرافی و کالیگرافی و لتریسم و شبیه اینها، و حتی بخش مهمی از فیلم ‌میکینگ یا فیلم پروداکشن [filmmaking/film production] و نظایر اینها را در برمی‌گیرد، قطعا بخشی از برنامه‌های پژوهشی گروه به این حوزه‌ها معطوف خواهد کرد.

رییس دانشکده هنرهای تجسمی پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران ادامه داد: ایجاد زمینه‌های هر چه بیشتر تعامل میان گرایشات ملی و محلی و منطقه‌ای در هنر ایران، طراحی و برگزاری نمایشگاه‌های پژوهشی، ایجاد زمینۀ تعامل با هنر معاصر جهان اسلام و گفتگو با هنرمندان آن و سایر جوامع، تعامل و همکاری با دانشگاه‌ها و پژوهشکده‌های مرتبط و نهادها و مراکز فرهنگی و هنری در عرصۀ هنرهای تجسمی، و همچنین تشکیل کمیته‌های تخصصی در عرصۀ هنرهای تجسمی مانند عکاسی، نقاشی، ارتباط تصویری، مجسمه‌سازی، تصویرسازی، انیمیشن و غیره، از برنامه‌های گروه خواهد بود. یکی دیگر از اهداف و برنامه‌ها، تشکیل کمیته‌ها و کارگروه‌های تخصصی نظیر گروه تاریخ هنر و گروه نقد هنری است که امیدواریم در دورۀ سوم حیات فرهنگستان هنر و پس از یک دورۀ فراموش نشدنی فترت، شرایط لازم برای احیاء و اجرای آنها فراهم آید. انشاءالله شرایط به نحوی باشد که با یک ترتیب منطقی و به‌صورت گام به گامT اهداف و برنامه‌های مورد نظر پیگیری و اجرا شود.

 

این پژوهشگر اعضای گروه هنرهای تجسمی را از پیش‌کسوتان صاحب سبک و سلیقه در عرصۀ هنرهای تجسمی دانست و افزود:

با یاد و خاطرۀ هنرمندان پیش‌کسوت هنرهای تجسمی معاصر ایران که عضو فرهنگستان بوده‌اند و ادای احترام به ایشان، زنده یاد استاد محمود جوادی‌پور، مرحوم استاد جواد حمیدی، زنده‌یاد استاد مرتضی ممیز، مرحوم دکتر اکبر تجویدی و زنده یاد استاد منصوره حسینی، گروه هنرهای تجسمی فرهنگستان هنر پس از یک دوره گسستِ ناخواسته و تلخ و تحمیل‌شده، در ادامۀ فعالیت‌های علمی و پژوهشی گذشتۀ خود با حضور تعدادی از هنرمندان و استادان پیش‌کسوت مجددا کار را از سر می‌گیرد.

در این دوره نیز در وهلۀ نخست این عزیزان موجب احیاء گروه خواهند بود و اعضای پیوستۀ محترم جناب آقای دکتر حبیب‌ آیت‌الهی، جناب استاد سید محمد احصایی، جناب استاد جلال شباهنگی، جناب استاد سید مهدی حسینی و جناب آقای دکتر حبیب‌الله صادقی به عنوان اعضای دائمی و همچنین استادان محترم سرکار خانم دکتر زهرا رهبرنیا و جناب آقای دکتر صداقت جباری نیز عضو این گروه خواهند بود. بعد از برگزاری جلسات اولیه، و با توجه به برنامه‌ها و کمیته‌ها و کارگروه‌های تخصصی، انشاءالله تعداد دیگری از هنرمندان و صاحب‌نظران دیگر به گروه اضافه خواهند شد.”

ترکیب فوق نشان می دهد این گروه پتانسیل لازم علمی برای فعالیت هدفمند پژوهشی را فراهم آورده است

اما همچنان که پیشتر گفته شد ایندغدغه همچنان باقی است که گستردگی اهداف ذکر شده و تعدد شاخه های

نظارتی و هدایتی اعلام شده این گروه را با چالش جدی در اجرای اهداف روبرو نماید.

واقعیت این است که  از این شاخه به شاخه ی دیگر پریدنها در اهداف و وظایف باعث می شود که اعضای علمی گروه که همگی از پیشکسوتان عرصه هنرهای تجسمی به شمار می روند و به اقتضای سنشان بیشتر می توانند در امور پژوهشی هدایتگری نمایند، فرصت درگیر شدن با سایر اهداف عنوان شده از سوی  رییس گروه مذکور را نداشته باشند.

با این حال «سرزمین هنر» برای دکتر گودرزی و همکاران محترمشان در «گروه هنرهای تجسمی فرهنگستان

هنر» آرزوی موفقیت می کنیم .