تمامی جشنواره های فجر از جمله موسیقی و تئاتر و سینما به پایان رسید اما هنوز اظهارنظرهای بسیاری در مورد این جشنواره ها می شود و هر کسی از منظر خود نگاهی خاص به این جشنواره ها دارد.
سخن در مورد جشنواره های موسیقی و تئاتر را به فرصتی دیگر واگذار می کنم اما آنچه که بیشتر مد نظر من است سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر است.جشنواره فیلم فجر امسال بین المللی نبود و جدا شدن بخش بین اللملل از این بخش ،یکی از نقاط قوت آن به حساب می آمد.
البته بخش بین المللی جشنواره در اردیبهشت ماه سال ۹۵ برگزار می شود و در این جشنواره فیلمهای ایرانی و خارجی به نمایش در می آیند و با هم به رقابت خواهند پرداخت.
تفکیک این دو بخش از یکدیگر محاسن بسیار زیادی دارد از جمله آن می توان به دیده شدن فیلمهای خوب خارجی از فیلمسازان بزرگ جهان است که امیدوارم این آرزو محقق گردد و ضمن حضور فیلمسازان مطرح و بزرگ سینمای جهان شاهد نمایش فیلمها در سالنهای سینمای ایران باشیم.
جشنواره فیلم فجر،به یکی از آیینهای ملی ایرانیان و اهالی سینما تبدیل شده است.آیینی ایرانی که نشانگر آغاز سال نو و جدید در سینمای ایران است.این آیین همان بهتر که به صورت اختصاصی و برای ایرانیان و فقط با حضور خود ایرانیان و فیلمسازان ایرانی برگزار گردد.
این آیین با سینمای ایران و با فرهنگ ایرانیان عجین شده است و همه ساله تمامی علاقه مندان به سینما از ماهها قبل از شروع جشنواره،به دنبال تهیه بلیط نمایش فیلمها و برنامه های جشنواره هستند.
این آیین البته با گذشت سی و پنج سال از آن هنوز بیشتر مختص تهرانی ها و برخی از استانهای همجوار است ولی از آنجا که آیینی ایرانی را نمی توان محدود به جغرافیایی خاص محدود کرد بهتر است که برنامه ریزیهای خاصی برای علاقمندان سینما در استانهای مختلف کشور فراهم شود.
اما از منظری دیگر از آنجا که هیچکدام از عایدات فروش در ایام جشنواره به فیلمسازان تعلق نمی گیرد بهتر است که در این زمینه تدبیری هم اندیشیده شود تا در تمام استانها علاقه مندان بتوانند فیلمهای جشنواره فجر را ببینند.
این مراسم آیینی در دهه فجر امسال تفاوتهای بسیار زیادی با سالهای گذشته داشت.از اضافه شدن بخشهای جدید به جشنواره از جمله سینمای مستند و نیز تقسیم بندی فیلمها در بخشهای مختلف از جمله هنر و تجربه،سودای سیمرغ۱ و سودای سیمرغ ۲ و…..که همه نشان از تدابیری تازه برای دیده شدن انواع و اقسام فیلمها و نیز معرفی فیلمسازان در ژانر های مختلف بود.
مراسم افتتاحیه ،اختتامیه،برگزاری مراسم فرش قرمز،برگزاری جلسات نقد و بررسی فیلمها،تعدد سالنهای نمایش فیلم،فروش بلیط فیلم در گیشه،توجه به برج میلادبه عنوان نماد تهران برای کاخ جشنواره و بسیاری از تفاوتهای جشنواره امسال با سالهای گذشته بود.
اما آنچه که بیشتر از همه این جشنواره را از جشنواره های گذشته متمایز می کند،داوری آن بود.
داوری هایی که صحبتهای منتقدان و حامیان بسیاری را به دنبال داشت و حتی برخی را به قهر و کناره گرفتن از گود وادار کرد و برخی دیگر را بیشتر به سوی سینما جذب کرد.
اما مهم این است که داوری این دوره از جشنواره متفاوت بود .متفاوت بودن صفتی است که من می توانم برای داوری این جشنواره به کار ببرم.
(متفاوت بودن) همیشه خوب است،متفاوت بودن همیشه باعث دیده شدن است و باعث خیلی از اتفاقات خوب دیگر!
(متفاوت بودن)داوری در این جشنواره نوعی تمرین دموکراسی بود برای یکی از آیینهای مردمی و هنری با زیر ساخت سینما!
به نظر من این (متفاوت بودن) بسیاری را غافلگیر کرد.از جمله بسیاری از منتقدانی که هماره سینما را یک گونه دیده بودند و همیشه آن را در حالی که بر یک پایه می چرخید تماشا کرده بودند!
بسیاری از نقدهای از پیش تعریف شده، چه در روزنامه ها و مجلات و سایتهای معتبر و غیر معتبر،نقش بر آب شدند اما منتقدانی تازه ظهور کردند که از منظری دیگر به سینما نگاه می کردند.
این متفاوت بودن بسیاری از فیلمسازان را هم حیرت زده و غافلگیر کرد.از یک سو شاهد تماشای فیلمهایی بودند که از سینمای ایران توقع نمی رفت و از سوی دیگر باعث شد که این فیلمسازان را به ورطه ای هولناک بکشاند!
ورطه ای به نام(توقع)! بله (توقع) از فیلمسازان بلند پایه بیشتر از آن چیزی بود که دیده شد!
در جامعه هم گاهی اینگونه می شود مثلا در یک مسابقه دو وقتی متوجه دیگر رقبای دونده نباشی و رنگ مدالهای گذشته،ذهنت را پر کرده باشد وقتی به خود می آیی که می بینی دونده ای جوان و مثلا شهرستانی که مربی آنچنانی هم نداشته از تو جلو می زند.(البته در مثل مناقشه نیست)،اما یکی از غافلگیری های جشنواره امسال همین بود.
توقع حاکم بر جشنواره امسال دوسویه بود ،توقعی که داوران از بزرگان سینما داشتند و توقعی که اینان از داوران!!! اما به هر حال آنچه که رقم خورد شاید به مذاق برخی خوش نیامد! اما اگر به نیمه پر لیوان نگاه کنیم خواهیم دید که همین لفظ (توقع)،می تواند جوابگوی بسیاری از پرسشها و ابهامات باشد.
یکی دیگر از جلوه های متفاوت بودن داوری های امسال جوان گرایی بودو چقدر هم نمود خوب و درخشانی داشت.اکثر چهره هایی که برای دریافت جایزه به روی سن می رفتند،جوان بودند و چقدر خوب می شدکه بزرگان سینما همه شان یکجا در مراسم اختتامیه حضور داشتند و به افتخار این جوان گرایی هورا می کشیدند.به افتخار فرزندانشان کف می زدند و به افتخار شاگردانشان از جای بلند می شدند.
رسم خوب سینمای ایران و جوامع هنری احترام به پیشکسوتان است ،و این احترام بسیار خوب و متین در بخش افتتاحیه به نمایش در آمد و حتما هم ادامه خواهد داشت چرا که از تمام بزرگان نمی توان و نمی شود در یک سال تقدیر کرد اما همه این بزرگان می توانستند در مراسم اختتامیه حضور پیدا کنند و قد کشیدن و بزرگ شدن جوانانشان را تماشا کنند که تک تک آنها در حکم فرزندان این بزرگان بودند.
غافلگیری و تفاوت دیگر داوری های امسال ،نزدیک بودن آراء داوران به دیدگاههای مردمی بود.مردم و عاشقان سینما می دانند چه فیلمی خوب است و چه فیلمی بد! مردم می دانند با کدام قصه گریه کنند و با کدام قصه بخندند!
می دانند به افتخار کدام فیلم در دقایق پایانی آن بایستند و بیش از ده دقیقه دست بزنند! می دانند کدام فیلم دردهای تمامی جامعه را می گوید و کدام فیلم فقط دردهای بخشی از جامعه را بیان می کند ،حتی اگر هر دو درد باشد!
مردم همه چیز را می دانند و همه چیز را خوب قضاوت می کنند!
آنها صندوقهای (رای) را خوب می شناسند ،صندوق هایی که در سینماها از آرایشان پر شده بود.
اینبار آنچه که داوران دیدند از منظر مردم بود.نظرشان بسیار به مردم و تماشاچیان نزدیک بود.آنچه که مشخص بود و برخی از داوران هم به آن اشاره کردند ،امسال تحت هیچگونه فشاری ،داوری کردند و این یعنی عین متفاوت بودن!
نمی دانم چرا امروز نام این فیلم به نظرم قشنگ می آید……..(دموکراسی در روز روشن)……(جدا از قصه فیلم و اینکه سالها از ساخت آن می گذرد و در مثل نیز مناقشه نیست)…..اما امسال متفاوت بودن داوری ها نوعی دموکراسی در روز روشن بود آن هم در فضای هنر و سینما!
یادمان باشد متفاوت بودن به معنای خلاف جریان آب شنا کردن نیست. متفاوت بودن روی دیگر سکه هوش،درایت، دانش،بینش،آگاهی و خیلی چیزهای خوب دیگر است.
آیین جشنواره فیلم امسال متفاوت بود و این متفاوت بودن را باید به فال نیک گرفت و آن را سرمنشاء تغییرات و تحولات خوب در زمینه سینما دانست.
این متفاوت بودن رابه تمام آنانی که باعث ایجاد این تفاوت شدند تبریک می گویم و به همه آنهایی که این تفاوتها را دیدند و خوشحال شدند و بر آشفته نشدند! این تفاوتها را دیدند و تاب آوردند ،این تفاوتها را دیدند و تحسین کردند،این تفاوتها را دیدند و سعی کردند که گامهای بعدیشان را متفاوت تر بردارند! این تفاوتها را دیدند و سعی کردند که خودشان نیز متفاوت عمل کنند!
به امید برگزاری جشنواره بین المللی متفاوت تر در اردیبهشت ماه ۹۵
آناهیتا برزویی نویسنده و تهیه کننده ارشد رادیو
