جای خالی واقعه و مکتب عاشورا بر پرده سینمای ایران
جای خالی واقعه و مکتب عاشورا بر پرده سینمای ایران | رضا اورنگ | بخش سینما | واقعه های برجسته دینی و تاریخی از همان آغاز سینما، مورد توجه سینماگران قرار گرفت و آثار ماندگاری را به تصویر کشیدند که در حافظه تاریخ سینما جایی ویژه داشته و دارند.
کارگردانان بزرگی چون گریفیث و ابل گانس از دوران سینمای صامت واقعه های تاریخی را تولید و بر پرده سینما به تماشا گذاشتند. تعداد فیلمسازانی که در این عرصه فیلم ساخته اند بسیار زیاد است و آوردن نام یکایک آنان خود حدیث مفصلی است.
از مکتب عیسی مسیح تا مکتب عاشورا
درباره زندگانی حضرت موسی، حضرت مسیح و دیگر پیامبران فیلم های زیادی ساخته و مورد توجه مخاطبان قرار گرفته است.به عنوان نمونه می توان به:«کتاب آفرینش»، «ده فرمان» و فیلم عظیم «بن هور» اشاره کرد که گوشه هایی از زندگی حضرت عیسی را به تصویر کشیده است.این گونه فیلم ها عظمت خاصی دارند که تماشاگر را به اعجاز وا می دارد.
فیلم پر مخاطب و محبوب «محمد رسول الله» ساخته مصطفی عقاد یکی از این آثار ارزشمند است و با اینکه سال ها از تولید آن گذشته،اما هنوز مخاطبان جذب آن می شوند.ساخت فیلم های مذهبی و تاریخی از رونق نیفتاده و هنوز هم در سراسر دنیا از این نوع آثار تولید شده و مورد استقبال واقع می شود.
در ایران نیز گهگاهی چنین آثاری تولید می شود که در مقابل فیلم هایی که با این موضوع ها در جهان ساخته می شود قابل مقایسه نیست.واقع عظیم و حزن انگیز عاشورا، شهادت امام حسین(ع)، اهل بیت و یارانش بزرگ ترین و تاثر برانگیز ترین رویدادهای تاریخ بشریت است. این واقع عظیم تاثیر زیادی روی فرهنگ و هنر ایران زمین گذاشته است.
فقدان تصاویر کافی از مکتب عاشورا در قاب تلویزیون و پرده سینما
آیین های مختلف مذهبی در سراسر کشور که هر ساله به مناسبت ماه محرم، تاسوعا و عاشورا بی وقفه اجرا می شوند نشان دهنده این تاثیرگذاری است. شعر، داستان، موسیقی و هنرهای نمایشی ایران زمین تحت تاثیر این رویداد عظیم آثار شگرفی را خلق کرده و می کنند، آثاری ماندگار که همواره در خاطره فرهنگ و هنر ایران مانده و می ماند.
با توجه به کیفیت و کمیت آثاری که در عرصه هنر و ادب ایران زمین خلق شده اند، متاسفانه در قاب تلویزیون و به خصوص روی پرده سینمای ایران، تصویر این رویداد بزرگ آن گونه که باید دیده نشده و نمی شود.
ساخت با تعجیل و بی کیفیت برنامه ها و برخی سریال های مذهبی با موضوع عاشورا در تلویزیون ، هرگز جوابگوی خواسته مردم نیست. مخاطبان دوست دارند برنامه ها و سریال هایی با کیفیت و جذاب درباره این واقعه عظیم را به تماشا بنشینند.
در ایران ساخت سریال ها و فیلم های عظیم تاریخی و مذهبی همواره با ضعف های شدیدی مواجه بوده است. هر چند که در صدا و سیما چند سریال تاریخی و دینی نسبتا خوب تولید شده، اما آنها نیز با نمونه آثار خارجی، به ویژه هالیوود قابل قیاس نیستند.
سینمای ایران نسبت به تلویزیون بسیار کم کارتر بوده و به جز تعداد معدودی که موفق ترین شان «سفیر» و «روز واقعه» است،کار چشمگیر دیگری به چشم نمی آید.سینماگران ایرانی هرگز نمی توانند بهانه بیاورند و بگویند این نوع فیلم ها مخاطب ندارد، زیرا خودشان نیز به خوبی می دانند مردم ایران علاقه زیادی به فیلم های تاریخی و مذهبی دارند.
انتظار مخاطبان از آثار کیفی مناسب مکتب عاشورا
مطمئنا اگر آثاری ضعیف و بی کیفیت تولید و روی پرده بروند، مخاطبان از آنها استقبال نخواهند کرد زیرا آنان منتقدانی تیزبین و نکته سنج هستند و به خوبی ضعف فیلم ها را متوجه می شوند. مردم نسبت به آثار مذهبی و تاریخی بسیار حساس و سختگیر بوده و دوست ندارند هرکار ضعیفی را به تماشا بنشینند.
آنان ساخت فیلم های ضعیف در این عرصه را توهین به مقدسات و تاریخ کهن ایران می دانند، بنابراین هرگز حاضر نمی شوند برای دیدن این آثار بی کیفیت پا به سالن های تاریک سینما بگذارند. بی شک اگر فیلمی مناسب، با کیفیت و در استاندارد های جهانی در باره عاشورای حسینی یا هریک از وقایع دینی و تاریخی ساخته شود، مردم برای دیدن آن به سینماها هجوم می آورند.
متاسفانه سینمای ایران به خاطر سوء مدیریت ها و یکه تازی برخی از تهیه کنندگان، مخاطبان اصلی خود را از دست داده است. عده ای از مردم ایران به خاطر اعتقادات خاص خود، حاضر نیستند برای دیدن هر فیلمی به تنهایی یا همراه با خانواده خویش پا به سینما بگذارند،اما اگر فیلم های خوب تاریخی و دینی ساخته شده و روی پرده بروند، آنان دوباره با سینما آشتی خواهند کرد.
مردم جهان، به خصوص ایران دارای سلایق مختلف هستند. برای جذب آنان به سینما باید انواع فیلم تولید و نمایش داده شوند. مطمئنا سینمایی که فقط در یک یا دو ژانر فیلم تولید کند و تنوعی در آن وجود نداشته باشد، مخابان بسیاری را از سینماها فراری می دهد که داده است.
سینمای هالیوود به مخاطبان کشور خودش و دیگر ملت ها یک بسته متنوع ارائه می دهد تا هر مخاطبی و با هر سلیقه ای فیلم دلخواه خود را انتخاب کرده و به تماشای آن بنشیند. این حق مخاطب است و باید به این حق احترام گذاشت.
کمبود امکانات بهانه ی کم کاری در ساخت آثار هنری برای مکتب عاشورا
بسیاری از سینماگران ایرانی کمبود امکانات را بهانه می کنند که این قابل قبول نیست، امکانات به حد مکفی وجود دارد، منتها آن تخصص و به ویژه دید هنری لازم برای ساخت فیلم های عظیم دینی، تاریخی و گونه های مختلف سینما وجود ندارد.
هنرمند فیلمساز با کمترین امکانات هم می تواند فیلمی جذاب و پر مخاطب بسازد. کارگردانان نامی و صاحب سبک دنیا، همواره اول به کیفیت اثر فکر کرده و می کنند، بعد به لوازم لازم. آنان هرگز حاضر نیستند برای اینکه فیلم خود را پر خرج نشان دهند از وسایل گران و پر هزینه اضافی استفاده کنند.
اگر داستان و ساختار فیلم شان احتیاج به وسایل سنگین و گران داشته باشد، حتما استفاده کرده و بر آن اصرار نیز می ورزند، اما اگر لازم نبود به آن حتی فکر هم نمی کنند. برخی از سینماگران ایرانی دوست دارند لوازم اضافی و سنگین در محل فیلمبرداری باشد، در صورتی که ساختار فیلم شان به گونه ای است که احتیاج به آنها ندارند، اما برای پز دادن و به چشم دیگران کشیدن، این خرج اضافی و سنگین را بر بودجه فیلم تحمیل می کنند.
ماه محرم دوباره از راه رسید. باز مردم چشم انتظار ماندند تا فیلمی با کیفیت را در این ایام روی پرده سینماها بی وقفه ببینند، اما سال های متمادی است که این چشم انتظاری ادامه دارد و آن طور که از شواهد پیداست ادامه پیدا خواهد کرد.
اگر ساخت چنین فیلم هایی همواره در دستور کار وزیر ارشاد و مدیران سینمایی ادوار مختلف بود، مطمئنا لااقل یک فیلم نسبتا خوب با موضوع عاشورا یا دیگر موضوعات مذهبی برای نمایش در ایام محرم وجود داشت و سینماها در این ایام نیز بی مخاطب نمی ماندند.