به بهانه حذف کراوات مجسمه دکتر شریعتی در دانشگاه فرهنگیان
ایرج محرمی
در خبرها عکس هایی منتشر شد از مجسمه «دکتر شریعتی» در محوطه ی «دانشگاه فرهنگیان ساری»؛ اقدامی خوشحال کننده از نصب سردیس یک روشنفکر انقلابی، مسلمان و مبارز که با کراوات دیده می شد.
سردیسی که گرچه به لحاظ هنری فاقد بیان شخصیتی و بسیار سخیف ریخته شده و امثال آن این روزها در هر شهری از ایران دیده می شود اما در این وانفسای فراموشی چهره های ماندگار، اقدامی در خور توجه به شمار می رفت.
اما نکته مهم چند روزی بعد از نصب سردیس اتفاق می افتد. گویی دستور دهنده گرامی به این باور می رسد که دکتر شریعتی قابل حذف از تاریخ نیست. بنابراین ایشان دستور می دهد مجسمه ساز را احضار و کراوات مرحوم شریعتی را حذف کند.
این مطلب بهانه ای شد تا خاطره ذیل را با اندکی ویرایش و تلخیص از همشهری نیوز برایتان به اشتراک بگذارم. با ذکر این نکته که کراوات هم ریشه در تاریخ ایران دارد و هم مصنوع ایرانیان باستان است.
در اوستا ۱۲ چیز را نیاز مرد جنگی دانستهاند که هشتمین آن «کوئرساز» ریشه «کوئرت» بود که در زبان پهلوی به آن «گریوپان» میگفتند و به روی زره بسته میشد.
هم چنین در نقش برجسته های «نقش رجب» فارس نرسیده به «نقش رستم»، که بنا بر نظر «هرتسفلد» مربوط به «بابک» ، پدر «اردشیر بابکان» میشود، «کوئرت» را بر دور گردن بابک به وضوح میتوان دید که به روی زره بسته است.
کوئرت در زمان صلح و غیر از زمان جنگ به گردن بسته می شد و باز شدن آن به نوعی نشان حرکت به اردوی جنگی بود.
این پارچه پهن را بزرگان و سرداران سپاه به صورت پهن و پیشسینهای استفاده میکردند و نمونه پهن آن در نقوش «طاقبستان» دیده میشود.
«نوئل مالکوم»، پژوهش گر بریتانیایی، در کتاب خود به نام تاریخچه مختصر بوسنی بر این باور است که کراوات نخستین بار از ایران در زمان ساسانیان توسط پیروان مانی به اروپا رفت.
پیروان مانی برای اینکه از دیگران متمایز نشان داده شوند از پارچهای در جلوی پیراهن خود استفاده میکردند ولی در تاریخ معاصر توسط کرواتها به فرانسه برده شد و به دلیل تفاوتهای زبانی، نام آن به کراوات تبدیل شد و به وسیله همسایه فرانسه یعنی انگلستان بیشتر مورد توجه قرارگرفت و به دنیا معرفی شد.
از سال ۱۳۵۹ به خاطر ذات غرب ستیزی انقلاب اسلامی برخی لباسها، به تصور آن که نشانه نفوذ و رواج فرهنگ استعماری است از پوشش رسمی کشور به صورت نانوشته ای حذف گردید و استفاده از آن شبه جرم تلقی و باعث عواقبی سوء گردید.
” روزی در کلاس استاد دکتر بنی احمد دانشجوئی پرسید استاد شما چرا همیشه کراوات می زنید؟
استاد گفت از روزی که در فرانسه دانشگاه رفتم. آن روزها در ایران به کراوات می گفتند افسار اما می دانید کراوات چه تغییری در زندگی من داد؟
کسی که کراوات می زند باید یقه پیراهنش تمیز باشد پس باید پیراهن او تمیز باشد.
کسی که کراوات می بندد و پیراهنش تمیز است باید کت و شلوارش تمیز باشد.
کسی که کراوات می بندد پیراهن، کت و شلوارش تمیز است باید کفش او واکس زده باشد.
کسی که کراوات می زند و لباس تمیز می پوشد و کفش او واکس زده است در خیابان درست راه می رود زیرا اگر لباس او کثیف باشد کراوات به گردن او گریه می کند.
چقدر سخت بود اما از فردا همه در دانشگاه کراوات زدیم راست گفت؛ درست راه می رفتیم به یکدیگر احترام می گذاشتیم با کسی که کراوات نمی زد نگاهش هم نمی کردند و در نهار خوری تنها می نشست.
کم کم همه کراوات زدند عکس کارت دانشجوئی ما دیگر با کراوات بود.
من یاد ندارم بدون کراوات جائی رفته باشم در اداره در مهمانی در سخنرانی و کم کم در زندگی تا این که انقلاب شد.
در دانشگاه کراواتی ها را اخراج کردند در ادارات کراواتی ها را راه ندادند در خیابان کراواتی ها را می گرفتند.
کم کم ترسیدم کراوات بزنم اول کت و شلوارم عوض شد بعد بدون اتو شد بعد پیراهنم کثیف شد بعد کم کم من ماندم با یک عرق گیر ویک زیر پیراهنی با یک جفت دمپائی پلاستیکی با یک عدد پیرژاما و یا یک شلوار راحتی.
دیگر از وسط خیابان رد می شوم فحشم می دهند مهم نیست من هم فحش می دهم.
کنار خیابان دل و جیگر و یا سیراب شیردون می خورم آشغال توی خیابان می ریزم نه دیگر کسی به من سلام می کند نه من به کسی احترام می گذارم اتوبوس بی نوبت سوار می شوم نان را بی نوبت از نانوائی می گیرم چقدر تازگی ها حرف زشت می زنم.”
وقتی مردم یه نفر رو فقط در حد مجسمه بشناسن چه فرقی داره کراوات داره یانه؟ اون فرد ناشناخته شده هست.
و اما در مورد حرفاتون؛
کسی که حجاب داره موها و بدنش تمیزه. وقتی مو و بدنش تمیزه سالمه وقتی سالمه بیماری مسری کمتره وقتی بیماری مسری کمتره مرگ و میر هم کمتره و ….
حالا اگه به خاطر این حرفام از حجاب حمایت کردین من هم از کراوات حمایت می کنم.