غربت رباعی در میان شاعران و عرصه موسیقی ایران

غربت رباعی در میان شاعران و عرصه موسیقی ایران | سیدرضا اورنگ | شعر و موسیقی | سرزمین هنر

در شعر، به خصوص شعر فارسی، قالب‌ها و شیوه‌های متعددی وجود دارد تا شاعر بتواند آنچه در دل یا سر دارد را روی کاغذ بیاورد.

یکی از زیباترین و تاثیرگذارترین قالب‌های شعری، بی‌شک رباعی است. ابداع رباعی را به پدر شعر فارسی رودکی نسبت می‌دهند.

بنابراین رباعی قالبی است کاملا ایرانی. از زمانی که رباعی وارد شعر فارسی شد و رواج یافت، بسیاری از شاعران در این قالب طبع آزمایی کردند.

عده‌ای از شاعران نیز به رباعی‌سرایی معروف شدند از جمله ابوسعید ابی‌الخیر که اشعارش زبانزد خاص و عام است.

رباعیات منسوب به عمر خیام نیشابوری نیز اظهر من الشمس است.

میانه شاعران ایران و رباعی

در دیوان اکثر شاعران ایران رباعی جلوه‌ای خاص دارد. رباعی گونه‌ای از شعر فارسی است که با دیگر گونه‌ها قابل قیاس نیست.

برخی به اشتباه فکر می‌کنند که رباعی تنها بر وزن «لا حول و لا قوه الا بالله…» است، اما این گونه نیست.

رباعی ۲۴ وزن دارد که ۱۲ وزن آن از گروه اخرب «مفعول» است و ۱۲ وزن دیگر از گروه اخرم «مفعولن».

در هر کدام از این ۲۴ وزن رباعی سروده شود صحیح است.

ویژگی مهمی که در گونه رباعی وجود دارد و در گونه‌های دیگر شعر فارسی نیست، این است که هر مصرع آن می‌تواند در یکی از اوزان ۲۴ گانه سروده شود.

این ویژگی رباعی را بین دیگر قالب‌های شعری ممتاز می‌کند.

از محاسن مهم دیگر، مجمل بودن آن است.

هر شاعری که در این قالب طبع‌آزمایی می‌کند باید تنها در ۴ مصرع منظور و مفهوم خود را بیان کند. مصرع سوم رباعی را می‌توان کلید این قالب دانست.

شکوه رباعی در باغ شعر فارسی همیشه جلوه‌گر بوده و خواهد بود. هر چند که رباعی شکوه گذشته را ندارد، اما هنوز بسیاری از شاعران معاصر در این قالب طبع خود را می‌آزمایند.

رباعی و موسیقی

رباعی بین شاعران جوان نیز رواج دارد و گاهی سروده‌های زیبایی در شعر آنان به چشم می‌آید. معدود شاعرانی نیز در قید حیات هستند که در رباعی‌سرایی تبحر دارند.

رباعی با توجه به توانایی‌هایی که دارد، هنوز در عرصه موسیقی جای خود را باز نکرده و به گونه‌ای مظلوم واقع شده است.

کمتر موسیقیدانی وارد این عرصه شده و بر اساس رباعیات گذشته یا تازه سروده شده آهنگسازی کرده است. خوانندگان عرصه موسیقی اصیل نیز بسیار کم رباعی خوانی کرده‌اند.

رباعی، توانایی‌های مکشوف و نامکشوفی دارد که در این آشفته بازار موسیقی می‌تواند کمک شایانی در بهبود وضع آن داشته باشد.

اگر موسیقیدانان دلیل خاص و محکمی برای کار نکردن روی رباعی دارند، بیایند و بگویند تا چاره‌ای برای آن اندیشید.

در گذشته رباعی خوانی در محافل از رونق برخوردار بوده است. زیرا وزن و آهنگ مناسبی دارد که بسیار مطبوع است.

غریب افتادن رباعی در عرصه موسیقی ایرانی معاصر قابل قبول نیست.

باید موسیقیدانان با تجربه و جوان آستین‌ها را بالا بزنند و رباعی را در عرصه موسیقی از غربت بیرون بیاورند، مطمئناً موسیقی از این عمل بیشتر منتفع می‌شود تا رباعی، زیرا رباعی شکوه خود را در شعر دارد و چون گوهری درخشان بر تارک آن می‌درخشد.