از جنوب شهر فرخ غفاری تا قیصر مسعود کیمیایی

لحظه یی تصور کنید فیلم ” جنوب شهر” فرخ غفاری ساخته نمی شد آیا “قیصر” مسعود کیمیایی می توانست با حضور پرقدرتش سرفصل تازه یی در سینمای ایران ایجاد کند،اگر فیلم غفاری را دقیق نگاه کنید تمام نشانه هایی که بعد در قیصر می بینیم به صورت خام می توان رصد کرد . اما آنچه در این دو فیلم کاملا متفاوت است رویکرد متضادی است که نسبت به خانواده دارند.

قهرمان “جنوب شهر” که از زندگی خفقان آور ولی به ظاهرخوشباشانه و جاهلی به تنگ آمده است به کانون خانواده پناه می برد تا زندگی در آرامش را تجربه کند، ولی قیصر راه دگرگونه یی را می پیماید ، او به اتفاق داداش فرمانش زندگی جاهلی را رها می کنند و‌ با درآوردن لقمه نانی در ازدواج آرامجایی بیابمد ، ولی تعدی حوزه عمومی این فرصت را از آنها می گیرد . گویی همان بچه “جنوب شهر” که در روی ریل ها از مرگ نجات یافته است مبدل به قیصر شده و در واگن متروکه با لبخندی به استقبال مرگ می شتابد.

اگر فیلم بعد از سه روز توسط سانسور حذف نمی شد و توسط جامعه و نخبگان جذب می شد می توانست فضای متصلب ، دشمن کیش و پر از فلاکتی که ارائه می دهد را مبدل به هشدارباش کند تا جامعه تغییری را بپذیرد که فضای خفقان زده را پس می زند و قیصرها را در آرامجای خانواده باقی می گذارد.

اما پیش آگاهی از بر آمدن قیصر را غفاری با شب قوزی نشان می دهد . جسدی رشته وار مجموعه یی از آدمهای خودخواه و خلاف کار را نشان می دهد که با بی تفاوتی نسبت به این جسد پلشتی را نشان می دهد که جامعه در اعماق جامعه تنیده است . در پایان وقتی پلیس خطاب به جسد می گوید تو با مرگ ات به جامعه خدمت کرده ای خبر از آمدن قیصر می دهد که در آن امید سعادت فردی و جمعی حتی با مرگ ممکن نمی شود.

شکست غفاری بعنوان فیلمساز او را با نظم موجود به سازگاری می رساند که در فیلمهایش علیه آن می شورد . هر جند حضورش در قدرت دستاوردهایی دارد ولی فرصت را از فیلمسازی را می گیرد که در صورت ساختن فیلمهای بیشتر شاید می توانست سینمای معاصر مارا چند قدم جلوتر ببرد . زندگی و تاریخ ما بیشتر از شکست ها نشاندار می شود تا موفقیت ها و راز زدایی از ماجرا می تواند معنای امروز را هم روشن تر کند.