ایده کتاب ” بارون درخت نشین” در سال ۱۹۵۶ به ذهن ایتالو کالوینو رسید. ایده خام این موضوع بدوا درباره پسری بود که در تمام عمرش روی شاخه درختان زندگی می کند. کالوینو نام او را ” بارون درخت نشین” گذاشت.
داستان این گونه آغاز می شود :
“پانزدهم ژوئن ۱۷۶۷ بود که برادرم کوزیمو پیوواسکو دی روندو آخرین بار سر میز غذا میان ما نشست.”
کوزیمو پسر دوازده ساله بارون دی روندو در همین تاریخ تصمیم می گیرد از دستورات پدر سرپیچی کند این سرپیچی ابتدا به نظر می رسد برای اعتراض به “خوردن حلزونهایی است که خواهرش پخته است”. بنابراین کوزیمو از شاخه نزدیکترین درخت بالا می رود و تصمیم می گیرد، دیگر پایش را روی زمین نگذارد.
این تصمیم او را وارد ریتم زندگی در طبیعت می کند, ریتمی همیشه به طرز یکنواختی زنده است و کوزیمو در مبارزه با طبیعت برای بقا جهان جدیدی را کشف می کند که بکر است و به دست انسانها نیافتاده است.
طبیعت بکر و وحشی که خفاشها در آن راحت زندگی می کنند یا برف و سرما آن را غیر قابل سکونت می کند , بوها رنگها و مناظری که از زیبایی بیداد می کند در آخر به دست انسانی به نام کوزیمو اهلی می شوند.کوزیمو اگرچه در میان مردم زندگی نمیکند و فاصله اش را همواره در حد معنی نگه می دارد تا از انسانها آسیب نبیند در عین حال تجربیات و نو آوری هایش را با آنها به اشتراک می گذارد.
اما در اواسط داستان خواهیم دید اعتراض کوزیمو به سبب خوردن حلزون نیست بلکه مبارزه ایست طولانی که روح سرکش کوزیمو بر علیه خانواده و جامعه انسانی آغاز کرده است. این مبارزه انتخاب زندگی اوست.
ادامه این شورش در راستای جلب توجه دختری لوس و عجیب است که در باغ همسایه زندگی میکند. دختری که بر اسب سفید سوار می شود, با گروه دله دزدان میوه شوخی میکند و در کل آنچه که از زندگی اشرافی آموخته است را به سخره می گیرد. آنچنان که اطرافیانش در مورد او می گویند ” از دست رفته است.”
“لا سینفورزا” بر خلاف زندگی اشرافی اش , در جستجوی زندگی خودش است اگرچه از شیوه ای بسیار نا متعارف. پس میبینیم فقط کوزیمو نیست که راه زندگی اش را پیدا کرده است.لا سینفورزا و کوزیمو هردو مخالف سبک زندگی پدرانشان هستند و کوزیمو دست به اعتراضی گسترده می زند. پدر کوزیمو بارونی است که در رقابت با سایر اشرافزاده هاست بنابراین کوزیمو می پندارد پدرش و دیگران نمی توانند فلسفه جهان را بپذیرند چه رسد به آنکه آن را تغییر دهند و بهبود بخشند.
از دید کوزیمو فلسفه تمام مردم به جهان فلسفه ای بیهوده و دیدگاهی بی تفاوت است اگرچه در این میان برادرش “بیاجو” انسانی متعادلتر است اما خود خواسته مجبور به تحمل رنجها و محدودیتهای جامعه است. اما برای از دست دادن فرصتهای زندگی چقدر زمان داریم؟!
رمان بارون درخت نشین نوشته کالوینو به چند ژانر ادبی اشاره دارد. از لحاظ شخصیت بندی , جنبه ماجراجویی و روایت شبه افسانه ای به رمان ” اعترافات یک ایتالیایی” اثر ” نی یوو” شبیه است.
این رمان نه از آن جهت که کوزیمو فردی روشنفکر است که دست به نوآوری می زند و نه از آن جهت که آرمانهای واقع گرایانه و بشردوستانه دارد نه به این علت که با فیلسوفان هم عصر خود مانند روسو و ولتر در ارتباط است , بلکه به این سبب خواننده آن را رها نمی کند که زبان آن ” طنز” است. طنز زبانی است برای بازگو کردن حقایقی که خیلی وقتها نمیتوان آن را به زبان آورد زبانی است که هرگز کهنه نمیشود و همیشه تر و تازگی اش را حفظ میکند و کالوینو استاد مسلم این زبان است.
کوزیمو خود خواسته از مردم فاصله معنی میگیرد این حرکت بسی خردمندانه است و مصداق بارز ضرب المثل است ” دور شو, عزیز شو.”
این رمان شاید اشاره به شرایط زندگی کالوینو داشته باشد. زیرا نویسنده پس از واقعه مجارستان PCI را ترک می کند به عبارتی این رمان بازتابی است تاریخی در مورد مشارکت فعال در جنبشهای تاریخی.
رمان بارون درخت نشین اثر نویسنده شهیر ایتالیایی ” ایتالو کالوینو” است که به دست “پرویز شهدی” ترجمه شده است و در انتشارات “چشمه” در تابستان ۱۳۹۴ به چاپ رسید.
غزل قربانپور