یکم دی ماه؛ جشن خرم روز، نخستین جشن دیگان

از سال ۱۷۳۸ قبل از میلاد یعنی در حدود ۳۷۴۶ سال پیش ، یکم دی ماه را با نام  ” روز خور ” (خورشید روز) یا  ” خرم روز ” می شناسند; روزی که خورشید دوباره بعد از بلندترین شب سال طلوع می کند و باز به دنیا زندگی می بخشد .

در ماه دی چهار بار جشن دیگان در روزهای اورمزد، دی به آذر، دی به مهر و دی بدین برگزار می شود، که از همه والا تر جشن روز اورمزد می باشد. این روز در ایران باستان که نخستین جشن دیگان است به نام “اورمزد و دی ماه خرم روز” نامیده شده است. زرتشتیان همچنین این روز را چیرگی روشنایی بر تاریکی یا پیروزی اهورامزدا بر اهریمن به شمار می آورند.

در این روز پادشاه هان و والیان، دیدار همگانی با مردم می داشتند.

همچنین میان ایرانیان باستان ، در کنار این که همیشه شب یلدا جایگاه ویژه ای داشته و همیشه با مراسم های مخصوص اش برگزار می شده است ، اما همیشه ترسی از شب در میان باستانیان وجود داشته است ، ترس از بلندترین شب سال ، ترس از ظلمتی بیشتر از همیشه و ترس از این که دیگر خورشید طلوع نکند . آن ها برای اینکه این ترس را فراموش کنند خود را با اعمال و مراسم های شب یلدا مشغول می کردند و دور اقوام و دوستان جمع می شدند تا از شدت این ترس کم شود . حال که بلندترین شب سال را تا صبح در کنار هم سپری کرده اند ،  صبح روز بعد آن ، یعنی صبح روز یکم دی ماه ،  را “روز خور” یا “دی گان” می نامیدند و آن را تعطیل اعلام می کردند و خستگی بیداری شب گذشته را از تن به در می کردند .

این تعطیلی به این دلیل نبوده که بخواهند به قول امروزی‌ها از زیر کار در بروند بلکه دلیلی بسیار جالب داشته‌اند. دلیلشان هم این بوده که خستگی که از شب گذشته برای گذران شب یلدا بر وجودشان مانده است، باعث نشود تا در امور روزانه‌شان تاثیر منفی بگذارد، باعث بدرفتاری با ارباب رجوع شود و یا حتی باعث دروغی گفته شود، اگرچه در حد یک دروغ کوچک، آن هم در روز تولد دوباره خورشید.

همچنین در برخی از کتب و شواهد تاریخی آمده است که روز یکم دی ماه یا همان “روز خور” روز برابری و برادری و عدالت بشریت بوده است. در این روز تمام مردم، چه شاهان و رعیت همه لباس ساده‌ای به تن می‌کردند تا همه در نظر یکسان و برابر به نظر برسند. هیچ کس در این روز حق دستور دادن به کسی را نداشت و هر کس هر کاری را انجام می‌داد از روی میل و رضای خودش انجام می‌داد نه آن که بخواهد دستور کسی را اجرا کند. همچنین در این روز کارهایی مثل جنگ و خونریزی، شکار در حد کشتن یک مرغ یا گوسفند ممنوع بوده و به شدت از انجام آن‌ها اجتناب می‌شده است.

دانشمند بزرگ ابوریحان بیرونی در اثر ارزشمندش با نام «آثار الباقیه», در جایی از آن درباره ی روز یکم دی ماه یا همان «خرم روز» می نویسد:

«… دی ماه، نخستین روز آن خرم روز است و این روز و ماه هر دو به نام خداوند است که «هرمز» نامیده می شود، یعنی حکیم و دارای رای و آفریدگار.

در این روز عادت ایرانیان چنین بوده که پادشاه از تخت شاهی پایین می آمد و جامه ای سفید می پوشید و در بیابان بر فرش های سپید می نشست و دربان و یساولان را که شکوه پادشاه با آن هاست به کنار می راند و هر کس که می خواست پادشاه را ببیند، خواه دارا و خواه نادار بدون هیچ گونه نگهبان و پاسبان، نزد شاه می رفت و با او به گفتگو می پرداخت و در این روز پادشاه با برزگران می نشست و در یک سفره با آن ها خوراک می خورد و می گفت :

من مانند یکی از شماها هستم و با شماها برادرم، زیرا استواری و پایداری جهان به کارهایی است که به دست شما انجام می شود و امنیت کشور نیز با من است، نه پادشاه را از مردم گریزی است و نه مردم را از پادشاه …»

منابع: karnaval.ir/holiday-1dey-birth-sun-deyegan

www.akairan.com/maghalat-persia/ainha-marasem-iran-word/5611.html

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

94 − = 93