کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و ملاحظات یک انتصاب
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و ملاحظات یک انتصاب
سرانجام وزیر آموزش و پرورش دولت دوازدهم ، معاون حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی را به مدیر عاملی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منصوب کرد.
در حکمی که سید محمد بطحایی وزیر آموزش و پرورش اواخر هفته ی پیش آن را امضا کرد خطاب به «فاضل نظری» چنین نوشت : «نظر به مراتب تعهد، شایستگی و تجربیات ارزشمد جناب عالی، با توجه به صورت جلسه مورخ ۱۹ آذر۹۶ مجمع عمومی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، به موجب این ابلاغ به سمت «مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان» منصوب می‌شوید».
آشنایی با فاضل نظری
فاضل نظری چهره ی آشنای محافل شعر و ادب متولد سال ۱۳۵۸ شهرستان خمین ، فارغ التحصیل کارشناسی ارشد معارف اسلامی و مدیریت از دانشگاه امام صادق(ع) و دکترای مدیریت تولید وعملیات از دانشگاه شهید بهشتی، شاعر پنج مجموعه شعر «گریه‌های امپراتور»، «اقلیت»، «آنها»، «ضد» و «کتاب» است که همگی توسط انتشارات سوره مهر حوزه هنری به چاپ رسیده است.او پله های مدیریت را در حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی طی کرده است و ریاست حوزه هنری استان تهران، ریاست مرکز موسیقی حوزه هنری، معاونت هنری حوزه هنری و عضویت در شورای عالی شعر سازمان صدا و سیما را در کارنامه ی خود دارد.
اهداف مورد انتظار وزیر
یکی از مهمترین مسائل در انتصابات دولتی ، تعیین اهداف و انتظارات حاصله از این انتصاب است که مطالعه ی آنها می تواند مانیفست دوره ی مدیریت جدید محسوب شود و معیار و سنجش شناخت ناصب از مجموعه خود و همچنین ملاک ارزیابی منصوب در دوران مدیریتش باشد.
«ایجاد امکانات لازم برای رشد و پرورش فکری و هنری کودکان و نوجوانان و کمک به شکوفایی استعدادهای‌شان براساس ارزش‌های نظام تعلیم و تربیت اسلامی»، «پیگیری طرح‌های کانون مدرسه و توسعه هرچه بیشتر فعالیت‌های کانون در سطح مدارس کشور»،«همکاری و همفکری نزدیک با مدیران آموزش و پرورش در سطوح مختلف برای تقویت ارتباطات فرهنگی قوی و پایدار برای اعتلای تربیتی کودکان و نوجوانان»، «تهیه و استفاده از وسایل سمعی و بصری و تدارک وسایل آموزشی، تولید، خرید، توزیع و نمایش فیلم‌های مخصوص کودکان و نوجوانان»، «حضور جدید در عرصه فرهنگی کشور و تولید محتوای مناسب برای سنین مختلف فرزندان کشور»، «تولید تئاتر و برگزاری جشنواره و نمایشگاه‌های هنری مخصوص کودکان و نوجوانان»، «جهت دهی تمام فعالیت‌های پرورشی در حوزه کودکان و نوجوانان با محوریت مدارس»از جمله اهدافی است که وزیر دولت تدبیر و امید در حکمش به مدیر عامل جدید کانون از آنها یاد کرده است.
برنامه های فاضل نظری
اما سخنان مدیر عامل جدید در مراسم معارفه اش و زمانی که علیرضا حاجیان زاده بدرقه می شد نشان می دهد فاضل نظری راهکار آتی خود را نه در ارکان آموزش و پرورش رسمی کشور بلکه در بخش خصوصی جستجو می کند. روزنامه اطلاعات بخشی از سخنان او در این مراسم را چنین منعکس کرده است:
به اعتقاد من حوزه‌های تصدی‌گری فرهنگی کودکان و نوجوانان باید به بخش‌های خصوصی، جوانان مستعد و سازمان‌های مردم‌نهاد واگذار شود و کانون به عنوان متولی اصلی این حوزه نقش خود را پررنگ‌تر ایفا کند. مدیرعامل جدید کانون همچنین بر توجه بیشتر به محتوا محور بودن فعالیت‌ها و توسعه کیفی در کنار کمیت‌ها تاکید کرد و افزود: باید تلاش کنیم اعتماد خانواده‌ها را نیز به کانون افزایش دهیم.
واکنش ها درباره انتصاب مدیر عامل جدید کانون پرورش فکری
واکنشها درباره انتصاب فاضل نظری قبل از صدور حکم وی آغاز شد. زمانی که شایعات درباره گزینه های احتمالی مدیرعاملی کانون در بین اصحاب فرهنگ و هنر مطرح شد، برخی از فعالان این حوزه با انذار وزیر در قالب نامه یا بیانیه نسبت به انتخاب گزینه ی نامناسب برای این پست به رییس جمهور و وزیر متبوعش هشدار داده بودند. از جمله ی معروفترین این نامه هامی توان به نامه ی سرگشاده شهرام اقبال زاده اشاره کرد که چهره ی شناخته شده ی عرصه ی ادبیات کودکان و نوجوانان به شمار می رود . او که مدتی دبیر و سخنگوی انجمن نویسندگان کودکان و نوجوانان نیز بوده است در نامه ی خود خطاب به حسن روحانی چنین نوشته بود:
جناب آقای رئیس جمهور!
با سلام و احترام
بی گمان شما بیش از ما، از حال نزار فرهنگ و هنر در این سال ها آگاهید. شما بهتر می دانید، که در آوازه گری رسمی از انقلاب اسلامی، به عنوان تنها انقلاب فرهنگی سده های اخیر یاد می شود؛ اکنون تاریخ را وا می گذارم و در پی اثبات یا نفی این مدعی نیستیم. تنها یادآور می شوم که بودجه ای که به ادبیات کودک و نهادهای ذیربط اختصاص داده می شود، آنقدر ناچیز است، که می توان از سرانه اختصاص یافته به هر کودک چشم پوشید! از این امر که بگذریم،آیا هیچگاه در هیئت دولت ، از وضعیت ادبیات کودک- از نظر کمی و کیفی- پرسیده اید؛ آیا وضعیت فرهنگی نسل بالنده ما، هرگز مورد بررسی خاص قرار گرفته است؟ آیا چه شما و چه پیش از شما، هیچ رئیس جمهوری در پی آن بوده است که بداند چرا تیراژ میلیونی کتاب های کودک در آغاز انقلاب – با جمعیتی کمتر از ۵۰ % کودکان امروز – به تیراژ قابل چشمپوشی اکنون رسیده است؟ آیا علل آن را جویا شده اید؟ بگذارید تنها بر یک نکته و یک نقطه متمرکز شوم. تیراژ کتاب در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان؛ و کم و کیف کتاب و کتابخوانی!
جهت مزیداطلاع، کانون در سراسر ایران ۱۰۰۰ مرکز فرهنگی و هنری / کتابخانه و ۴۰۰۰ مربی و مروج کتاب دارد، چنانچه در پنج دهه گذشته ،برنامه راهبردی و سیاستگذاری مدون و علمی وجود داشت، با یک محاسبه تصاعدی، اگر فقط کسانی که در کانون آموزش دیده اند،اگر هر مربی صد کودک و هر کودک ظرف پنجاه سال صد کودک دیگر و هر یک از آن کودکان صد کودک دیگر را ترغیب به کتابخوانی می کردند،آیا شمارگان کتاب در کانون به ۲۰۰۰ و ۳۰۰۰ و در بخش خصوصی به ۵۰۰ نسخه و کمتر سقوط می کرد؟
آگاهانه از نقش آموزش و پرورش و آموزش عالی چشم پوشی کرده ام؛ تا عمق فاجعه را، تنها در کانون نشان دهم! وضعیت آموزش پرورش خود«یکی داستان است پر آب چشم! »……
جناب آقای رئیس جمهور!
کودکان و ادبیات کودک را نمی‌توان حقیر و اهالی ادبیات کودک را صغیر پنداشت! از زمان پخش خبر برگماری شاعری بزرگسال به مدیریت کانون پرورش فکری -بی هیچ پشتوانه فرهنگی و مدیریتی در این رشته – در بین ادبیات کودکی ها، ولوله ای برپا شده است!
امید می رود با درایت شما و تدبیر وزیر محترم آموزش و پرورش، یکی از مدیران توانا و صاحب نظر و مقبول اهالی ادبیات کودک، با مشورت با خبرگان این حوزه، در جایگاه حساس مدیر عاملی کانون قرار گیرد.
متن کامل این نامه را در اینجا بخوانید
بسیاری از نویسندگان و شاعران کودکان و نوجوانان پس از اطلاع از متن این نامه نسبت به آن اظهار همدلی کرده و خواستار گنجاندن نامشان ذیل این نامه شدند اما ظاهراً این نامه هیچگاه در دولت خوانده نشد و یا اینکه عنان کار به دست هیئت مدیره کانون سپرده شد و سرانجام گزینه ای انتخاب شد که پیشینه ی روشنی در ادبیات کودکان و مدیریت حوزه ی آموزشی نداشت.
این نارضایتی را می توان در مراسم معارفه ی رسمی و خالی از شور و احساسی یافت که کمتر چهره های فرهنگی حوزه ادبیات و فرهنگ و هنر کودکان و نوجوانان در بین شرکت کنندگان دیده شدند.
ملاحظات انتصاب فاضل نظری
انتظار می رفت حال که وزیر محترم بنا را بر نخبه گرایی و نوآوری گذاشته است بجای جابجایی یک مدیر فرهنگی از حوزه به کانون، از ظرفیت نخبگان حوزه ادبیات کودک استفاده می کرد. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان هم مکان تدریس و مکتب بزرگان هنر و ادبیات بوده و هم محل نشو و نموی کودکان و نوجوانان مستعد و هنرمندی بوده است که اکنون در عرصه ی فرهنگ و ادب و هنر نام بلندی دارند از بیوک ملکی، جواد محقق و مصطفی رحماندوست به عنوان پیشکسوتان شعر وادب گرفته تا افشین علا که پرورش یافته ی این مکتب است و همگی می توانستندبه خوبی تجارب خود را در خدمت پرورش فکری، ادبی و هنری کودکان و نوجوانان قرار دهند.البته جناب آقای فاضل نظری در غزل صاحب نام است اما این شهرت ارتباطی بین او و حوزه کودک به وجود نمی آورد.
از سوی دیگر ، انتساب مدیرعامل جدید به یک جناح سیاسی، بر انگیزه ی این انتخاب سایه افکنده است . ای کاش آقای وزیر لااقل به اندازه مدیران فرهنگی تلاش می کردند اهالی صاحب نام قلم را هم در حوزه کودک بشناسند و درباره خط وربطهای سیاسی بیشتر مشورت کنند. هرچند بهره گیری از چهره های جوان وفعال از هر دوجناح میتواند براورنده ی شعار اعتدال و امید باشد اما چهره های معتدل انقلابی در میان فعالان فرهنگی حوزه کودک و نوجوان کم نبوده ونیستند.
نکته ی دیگری که در ملاحظات این انتصاب باید به آن اشاره کرد این که درست است که مدیران قبلی نیز خود از نویسندگان کودک نبودند ولی سوابق حضور در عرصه های آموزشی و تربیتی کودکان و نوجوانان را داشته اند.کانون نهادی است که مختصات خودرا دارد و فضای آن برای هنرمندان عرصه کودک فضایی نوستالژیک و پرخاطره است و با همه دستگاه های فرهنگی دیگر متفاوت است. نیکوتر آن بود که چهره ای به مدیریت برگزیده می شد که در فضای کانون بالیده باشد و کار هایی در عرصه ادبیات و هنر کودک و نوجوان کرده باشد.
با این همه آنچه بیش از هرچیز مایه نگرانی است ، بحث خصوصی سازی کانون است که دکتر فاضل نظری در معارفه ی خود به آن اشاره کرد. اگر این مانیفست وی در دوران مدیریتش باشد بیمها و امیدهای زیادی وجود دارد. ازطرفی کاهش تصدی گری دولت در هر جایی کم شود باید به فال نیک گرفته شود اما نباید فراموش کرد مسائل آموزشی و پرورشی از جمله مواردی است که دولت باید با دقت و وسواس نه تنها برایش برنامه ریزی کند و بر آن نظارت کند بلکه اگر لازم شد برایش یارانه پرداخت نماید. تجربه های خصوصی سازی ها نشان می دهد آنچه به عنوان خصوصی سازی اتفاق افتاده است در حقیقت به وجود آمدن یک بخش ظاهراً خصوصی اما باطناً شکل گرفته از مدیران دولتی یا وابستگان به قدرت بوده است که از رانتهای مختلف به خصوص در حوزه ی تبادل اطلاعات و برنامه و بودجه به کام خویش بهره جسته اند و به اصطلاح خصولتی شده اند. از سوی دیگر تجربه ی ناموفق آموزش و پرورش در بخش کتابهای کمک آموزشی نشان دهنده ی فاجعه ای است که گریبانگیر تمام خانواده های ایرانی شده است و به جای آواز بلبلان در مرغزار علم وتربیت کلاغ های زرد و سبز و کاجهای بی سر وته روح و روان دانش آموزان و والدینشان را مکدر ساخته و جیب دلالان به ظاهر فرهنگی را پر کرده است. آیا آقای نظری اینها را تجربه های موفقی می داند که در مطلع ورودش به کانون نوید ورود بخش خصوصی به کانون را می دهدکه تاحدودی هنوز دست نخورده باقی مانده و از این گزندها در امان مانده است؟
هرچند نگرانی ها در این باره کم نیست اما داشتن امید به اصلاح امور به دست جوانی که هم اهل شعر است و هم با ارکان قدرت در مدیریت به خوبی ارتباط دارد نیز نباید از نظر دور داشته شود. همین آشنایی ها اگر در راه درست صرف شود می تواند باعث همگرایی بیشتر نهادهای فرهنگی برای خدمت به کودکان و نوجوانان باشد و امیدواریم آینده ی بهتری در انتظار کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان باشد.
*عکسهای این نوشته از خبرگزاری مهر برداشت شده است.