همزمان با شبهای قدر جمعی از هنرمندان و فرهنگیان در گروه تلگرامی سرزمین هنر در یک گفتگوی مجازی به مسأله هنر در قرآن پرداختند . در بحث آزادی که از ساعت ۲۳ روز نوزدهم ماه مبارک رمضان آغاز شد و تا ساعت ۱ بامداد بیستم این ماه ادامه داشت موارد مهمی به شرح زیر مطرح شد:
بحث از ذات هنر و آموزه های رحمانی و تلاش های هنری انبیاء و سنخیت اهداف هنر و اهداف انبیاء، همچنان یک بحث چالشی و مجادله بر انگیز بین اهل تفکر بوده و هست.
آیا واقعا نسبتی مستقیم یا غیر مستقیم بین تلاش انبیاء و هنرمندان وجود دارد یا خیر؟ و رابطه ای حقیقی یا مجازی بین آنان میتوان ایجاد کرد؟
آیا ساحت هنر رحمانی است یا شیطانی؟ و اگر رحمانی است، جایگاه آن در آموزه های رحمانی و قرآنی کجاست؟
هنری که ساحتش رحمانی باشد قاعدتا نمیتواند منشأ آن شیطانی باشد. مثلا موسیقی یا سینما یا هنرهای دستی یا معماری و…
و وقتی که سخن از ساحت هنر به میان می آید طبیعتا عده ای هنرهای هفتگانه به ذهنشان خطور میکند؛ معماری و هنرهای دستی (مجسمه سازی و…) و هنرهای ترسیمی (نقاشی و خطاطی و…) و ادبیات (شعر و داستان و نمایشنامه و فیلمنامه و…) و موسیقی و حرکات نمایشی و ورزش و هنرهای نمایشی (تئاتر و فیلم و سینما و…).
آیا تفکیکی هم بین این هنرها میتوان انجام داد؟
تحقیقات نشان می دهدکه در قرآن به طور مستقیم به مفهوم و واژه هنر پرداخته نشده است. هنر لغتی فارسی است و در عرب به «فن» ترجمه می شود و این لغت به این معنا در قرآن وجود یافت نشده است. بیشتر به نظر می رسد خداوند در قرآن کریم هنر را به عنوان یک ابزار در بیان تبلیغی مفاهیم دینی به کار گرفته است.
درباره هنر در قرآن برخی معتقدند همانطور که هیچ هنرمندی بر روی تابلوی خود ننوشته است که این یک اثر هنری است، و این مردم هستندکه کار او را یک اثر هنری تلقی می کنند به همین دلیل هم نیازی وجود نداشته است که خداوند هنر را به طور مستقیم در قران مورد اشاره قرار دهد این در حالی است که هنوز این پرسش باقی است که ایا هنر یک مفهوم انتزاعی است یا یک واقعیتی که می توانست مانند سایر جنبه های زندگی بشر مورد اشاره قران قرار گیرد.
در این زمینه تعدادی از شرکت کنندگان معتقد بودنداینکه در گذشته مصادیقی از زیبایی شناختی بوده طبیعی است اما آن مردمان آنرا هنر به مفهومی که ما میشناختیم نمیشناختند. نقاشی های انسانهای نخستین. اینکه کارهایی میکردند که ما امروز هنر میدانیم قطعا بوده ولی مفهوما آنرا هنر نمیدانستند. نگاه خودشان به آنها مفهوم متاخر هنر نبوده است. تمام موسیقی های فولکلور و …که ماانهاراامروزه بخش هنری مینامیم در گذشته کارکرد اجتماعی داشته اند و نه هنری.هنوز هم در مطالعات فرهنگی به خصوص در مکتب بیرمنکام به این آثار هنرهای مردمی گفته می شود که در رده های فرهنگی و اجتماعی مورد مطالعه قرار می گیرد
در مقابل گروهی دیگر از صاحبنظران در بحث هنر در قرآن معتقد بودند، هنری بودن یا به لحاظ محتوایی است یا به لحاظ قالب . محتوای هنر را شاید بشود در الهام و خیال تعریف کرد و قالب هم هنرهای شناخته شده است که قرآن از هر دو جنبه یک اثر هنری است. البته قرآن کریم به صراحت از اینکه خود را شعر بشمارد یا پیامبر را شاعر تلقی کند پرهیز داده است. بنابر این نمی شود قرآن را از جنس شعر به عنوان شاخه ای از هنر حساب کرد اما وجود ریتم ، آهنگ ، استعاره و تخیل برانگیزی مصادیقی از هنر موسیقایی و داستان پردازی در قرآن محسوب می شود.
قرار است ادامه این بحث در یکی دیگر از شبهای قدر در این گروه مطرح شود. چنانچه مایلید در بحث تلگرامی هنر در قرآن شرکت فرمائید می توانید از لینگ زیر در گروه سرزمین هنر عضو شوید.
????????????
https://t.me/joinchat/AAAAAELm_yRSz50rZtMuRw