نقد فیلم شب تولد | آدم ها پیچیده تر از آن هستندکه ما فکر می کنیم

نقد فیلم شب تولد | آدم ها پیچیده تر از آن هستندکه ما فکر می کنیم | محبوبه کیایی | سینما | سرزمین هنر |

شناسنامه فیلم شب تولد:

نام فیلم: شب تولد | کارگردان: امید شمس | محصول:۱۳۹۵ ایران | مدت فیلم:۲۳ دقیقه ۱۶ ثانیه |سبک: درام |کاندید تندیس زرین بهترین کارگردانی فیلم کوتاه ششمین جشنواره بین المللی فیلم شهر ۱۳۹۶ |کاندید تندیس بهترین فیلم کوتاه نوزدهمین جشن خانه ی سینما ۱۳۹۶جایزه بهترین فیلم هفتمین دوره جشنواره فیلم کوتاه آمریکاSHORT SWEET|

جایزه ویژه هیات داوران از شانزدهمین دوره جشنواره لهستانجایزه اصلی شانزدهمین دوره جشنواره «چشم سوم» هندجایزه اول جشنواره «رحمت العالمین» ترکیهراه یابی به جشنواره کلرمون فرانسه بهترین فیلم جشنواره لینز اتریش

نقد فیلم شب تولد

نخستین پلان فیلم با یک مدیوم کلوزآپ آغاز می شود، باز کردن درصندوق عقب یک وانت، و نمایان شدن یکی از دو کاراکتر های اصلی فیلم؛علی (بابک بهشاد) و بلافاصله پلان بعدی با یک مدیوم فول شات Medium full shot و ورود کاراکتر دوم احمد(نادر فلاح).

«رابرت اسکولز در کتاب عناصر داستان معتقد است که در شروع یک داستان باید شخصیت‌های کلیدی معرفی ومناسبت‌های اولیه‌ی آنها مشخص شود»، شخصیت های فیلم یا کاراکترها  موجوداتی پویا هستند که در کنش‌های داستانی ظاهر می‌شوند و اگرچه از طرح کلی داستان پیروی می‌کند ولی گاهی خود ابتکار عمل به دست گرفته و همه‌چیز را رهبری می‌کند.

نکته: فضای داخلی کابین ماشین بخش عمده ی لوکیشن فیلم است.

گاهی فکر می کنیم محدودیت های لوکیشن باعث کاهش تنوع بصری پلان ها می شود، اما بازی دوربین با انواع شات ها مانند ،Medium shot مدیوم شات، Medium close upمدیوم کلوز آپ، Close upکلوز آپ، Extreme close up اکستریم کلوزآپExtreme wide shot، اکستریم واید شات، wide shotواید شات، Full shotفول شات، Medium full shot مدیوم فول شات؛حتی در یک محیط بسته نیز می تواند موفقیت آمیز باشد.

چنانچه می بینید که دوربین فیلم برداری تحت هیچ شرایطی از داخل ماشین خارج نمی شود و به مخاطب این احساس القا می شود که در داخل ماشین قرار دارد.

طرح فیلم و فیلمنامه

فیلم کوتاه شب تولد، دومین فیلم کوتاه امید شمس داستانی را به نمایش می گذارد که همه چیز درآن تصادفی است، اتفاقات تصادفی که باعث می شود دو دوست یکدیگر را بهتربشناسند. درست مثل دوستان و آدم هایی که هر روز با آنها سر و کار داریم، ولی از درون آنها بی خبریم و یک اتفاق تصادفی باعث می شود تا روحیات و درونیات آنها را بهتربشناسیم.

مبحث طرح یک فیلم یا همان فیلم نامه ی فیلم؛ یکی ازمباحث پیچیده واساسی در داستان است.اما باید گفت: منظوراز طرح همان نقشه،‌نظم و الگویی ازحوادث و اتفاقات یک فیلم است. به بیان بهتر، حوادث و شخصیت‌ها طوری درداستان شکل می‌یابند که کنجکاوی و تعلیق بیننده را به دنبال می‌آورند و مخاطب،حوادث داستان را پی می‌گیرد و می‌خواهد علت وقوع آنها را بداند.

یکی از مهم ترین مشکلاتی که در مورد نوشتن فیلم نامه وجود دارد، تشخیص دادن این است که چه چیزی را برای تحلیل باید انتخاب کرد و در موردش نوشت، داستان؟ بازیگری؟ تدوین؟ و …  به قول ژان کوکتو «گستره خلاقیت هنری سینما بسیار وسیع است.»  می توان به جرات گفت که امید شمس در ساختن(از نگاه ساختارگرایی) این فیلم نامه بسیارموفق عمل کرده است.

آیا بین زمان و نظم حوادث در فیلم هماهنگی است؟

زمان این فیلم کوتاه بیست و سه دقیه ای، در شب می گذرد آن هم در شب تولد ۳۷ سالگی( یعنی سنی که، در مسیر روشن حقیقت قرار دارند) کاراکترهای اصلی که با عنوان انتخاب شده برای فیلم، نظم فیلم نامه را حفظ می کنند و دیگری انتخاب نام کاراکترها دو نام ساده ،که گوش مخاطب با آنها آشنا است و همینطور فضا و اتفاقاتی که ممکن است در شب رخ دهد واشیا استفاده شده در فیلم شب تولد (برای مثال: وجود دو شمع تولد در داشبورد ماشین عدد های  ۳ و ۷) همه چیز را برای بیننده آشنا و قابل درک می سازد.

نکته ۱: اتفاق صحنه سازی شده ای که در جاده برای دو کاراکتر می افتد، یک موضوع تکراری و پیش پا افتاده است، فیلم نامه نویس می توانست جای آن را به موضوعی بکرتر و خلاق تر بدهد.

نکته۲: سکوت های به موقع و گاهی طولانی میان کاراکترها

مخاطب قادراست ازخلال سکوت بین شخصیت‌ها به فضاسازی‌ها و توصیف‌های کارگردان یا فیلم نامه نویس پی ببرد، این سکوت ها که ذهن مخاطب را درگیر می کند می تواند یکی ازنقاط قوت فیلم شب تولد باشد که توانسته کشمکش بین شخصیت‌های فیلم را به خوبی نشان دهد.

نکته۳: زنگ گوشی همراه هر دو کاراکتر،که با موزیک تیتراژ پایانی فیلم هماهنگی دارد و گوش بیننده را آماده می سازد تا موزیک تیتراژ پایانی که کاری از ابراهیم معلوف نوازنده ترومپت اهل لبنان است، را تا انتها دنبال کند.یعنی در واقع کارگردان می خواسته میان صداهای پس زمینه ی فیلم و عنوان بندی پایانی یک نوع رابطه برقرار کند.

نکته ی پایانی

نویسنده ی یک فیلم نامه، باید تمام مهارت خود را برای نوشتن یک فیلم نامه ی خلاق به رخ بکشد نه توانایی استفاده ازجلوه های بصری را، چنانچه در این فیلم کوتاه می بینیم که تقریبا همه چیز در قلم توانمند فیلم نامه نویس موفق بوده و ازآن یک فیلم کوتاه بالیاقت می سازد که ارزش دیدن را دارد.

فیلم نامه، درواقع روایت داستان است و دراین میان همه چیز،از دیالوگ ونورپردازی تا تدوین، باید در جهت داستان‌گویی بهتر به خدمت گرفته شوند و چیزی به دانسته‌های مخاطب اضافه کنند و از این رو فیلم کوتاه می تواند دریچه ای باشد بر دانش اجتماعی مخاطب.