نقد فیلم جاده قدیم ناآگاهی و ناتوانی در پردازش آسیب های اجتماعی

سامان سامانی

این نقد از جمله نقدهای ارسالی کاربران محترم سرزمین هنر می باشد که توسط سامان سامانی نوشته و برای ما ارسال شده است

نقد فیلم جاده قدیم ، نمایشی از فلاکتِ فیلمسازیِ مدعیانِ تغییر و روشنگری | تنها یک شعار یدک کش این بی محتواست؛ هرگز سوار ماشین نا آشنا نشوید، چرا که چاره ای جز پاک کردن شیشه برای تخلیه خود و ابراز خشم ندارید!

چه دانشی خرج شده از سوی فیلمساز و نویسندگان ، اگر شما مدعیان سینما “انیس واردا” و “سوفیا کاپولا” و “کاترین بیگلو” دارید ما هم کارگردان و فیلمنامه نویس اندیشمند!! داریم ،آنهم چندتا که دو سوته حالات تجاوز شده را به روش«حکمت _یونگ» بازتاب می دهند، و به راحتی باورمندی را جایگزین PTSD (ویرانی بعد از حادثه) می کنند و درمان به روش T…..(روش نوین رواشناسی) براحتی با جاده قدیم به تاریخ الصاق می کننند انصافاً *هنر نزد حکمت و دستیارانش هست و بس*: هرگز سوار ماشین نا آشنا نشوید ، وگرنه شیشه پاک کن می شوید

ناآگاهی در پردازش یک معضل اجتماعی و نگاهی شعاری به مقوله تجاوز

دیگر شیدائی(مانیک) و حالات هیستریانیک (نمایش و خود نمایی) را می توان براحتی در پا را فراتر گذاشتن کسانی دید که تنها با فاصله زمانی (آنها دورتر و اینها نوع امروزینش) خاله زنک بازهای دم در خانه را می نمایند که به همه جا سرک می کشیدند،و به راحتی در کلیه مسائل خود را صاحب نظر می دانستند و به سادگی نسخه پیچی می کردند.

بی گمان اگر موارد مورد تحلیل دم دری ، فراتر از روابط منیژه و تهمینه و تینا و نرگس و این اواخر سحر نمی رفت ما را نیز بدان ورودی نبود چرا که چند پرمدعای دم در نشین از روابط پشت پرده به خصوص زنان مظلوم و مردان متجاوز ، داستان می گفتند و جریان یا ختم به خیر می شد و یا با نگاه چپ چپ به مظلوم و ظالم ، زمان سپری می شد .

جاده قدیم بکارگردانی منیژه حکمت و فیلنامه منیژه حکمت و تهیه کنندگی منیژه حکمت ساخته ١٣٩۶ از آن دست (فیلم)هائیست که به قولی آنچنان ذوق زده از پبدا کردن یک مورد سادیستیک ( دگرآزاری) شده که ظاهرآ خود را تنها یل محل میداند ، و به قولی مارادونا را باید ول کرد و مواظب غضنفر بود .

به تازگی سروکله اش در شبکه سوپرمارکتی پیدا شده در کنار بستنی یخی که شدیداً نیاز است برای تماشاگر که از حرارت به وجود آمده از تماشای فیلم و این همه استعداد در فیلمسازی بخصوص (جاده قدیم) آرامش یابد ،کاش داروخانه ها هم این فیلم را عرضه می کردند و در کنار هر سی دی فیلم چند قرص دپاکین هم به خریداران اشانتیون میدادند تا با خوردن آن در زمان فیلم دچار صرع و حمله عصبی نشوند که شاهد این همه پس رفت در کارگردانی ،فیلمنامه و بازی های مدعیان ناکاربلد کارگردانی و نا فیلمنامه نویسی و نا بازیگری نباشند. لااقل از این رهگذر اگر مختصر آبرویی هم برای این ویرانه پول در آور برای برخی ، ونابودی هنر هفتم در این سرزمین مانده بود ، دود نمی شد .

و اما ساخت ،مشخصات ،این فیلم ، جاده قدیم که فیلنامه آن «به خصوص» در این مورد خاص و چنین موضوعی هرگز نمی توانست از عهده یک نفر به تنهایی برآید ،به همین دلیل از پنج کارشناس رفتارهای اجتماعی ،روانشناسی، مردم شناسی و کلاً الباقی علوم ……. به فیلمنامه نویس مشاوره داده اند وگرنه امکان دیدن چنین شاهکاری برای عاشقان سینما هرگز میسر نمی شد!!

فیلم نشان دهنده خانواده ای ست که مرد(پسیانی) حدودا ۵۰ تا ۶۰ ساله ، از همسر اولش پسری دارد و از ازدواج دوم با زن (کرامتی) ۴۶ ساله دختری ١٧ ساله ، پسر مرد در دوران پس از عقد قانونی پیش از مراسم عروسی با همسرش ، عروس خانم باردار می شوند و حدودا ٢۵ دقیقه از زمان نخست این (جاده قدیم) صرف این موضوع می شود که چگونه به پدر بزرگوار و پدر بزرگ بزرگوارتر خبر دهند و زودتر مراسم عروسی را برگزار کنند تا به قول خودشان گندش بیشتر در نیاید و شکم دختر باعث آبرو ریزی در فامیل محترم نشود ،و همچنین وجود اشخاصی که ظاهرً بودن یا نبودنشان تأثیری در موضوع فیلم ندارد .احتمالاً اگر عروسی گرفته می شد و یا نفرات سیاهی لشگر فیلم کمی اضافه می شدند کم کم بیست نفر دیگر به سرمایه گذاران فیلم هم اضافه می شد.

به هر رو فیلم بالاخره با سوار شدن زن در یک سواری شخصی به موضوع اصلیش تجاوز می رسد ،و …………

آنچه کارگردان _مسئولی که_ حتی از نام کسانیکه فقط در یک چرخش چند ثانیه ای تصویرشان روی عکس نشان داده می شود ، نمی گذرد و نامشان را در انتهای فیلم به عنوان بازیگر می آورد ، جالب است که این گونه به شعور مخاطب توهین می کند؛ شعار گونه به سان ده پانزده سال اخیر تصویر را روی دختری در پیاده رو می گیرد که ویولون می زند با مردی که آکاردئون در دست دارد و جایی دیگر جوانانی که گیتار می زنند ، صحنه های نخ نمایی که گمان ندارم دیگر خریداری داشته باشد .

جاده قدیم اثر منیژه حکمت
جاده قدیم اثر منیژه حکمت
شاید این محتوا را نیز دوست داشته باشید

تلفنهای دستی و ثابت دائم زنگ می خورد ،به جای بی صدا کردنشان ،از عمه فلان درخواست می شود زنگ نزند ،حالت ویبره و سایلنت(لرزش و سکوت) ، مفهوم ندارد چرا که باید به تماشاچی القا شود که، باید دلهره داشته باشد. و زمانی که مینو (کرامتی) یا زن تجاوز شده پیدا می شود ، نگاه کنید به پلان کلانتری و برخورد پیدا کنندگان مینو ، تو گویی (فیلم) در دهه سی در دهاتهای علی آباد کتول آن زمان البته اگر بوده باشه ، بازی شده ، و دست آخر همسر اوپن مایند مینو ، انگار که خبردار شده تو صحرای آفریقا به زنی تجاوز شده ، چقدر( واقعگرا و ریلکس ) فراموش نکنیم ساعاتی قبل این همان مردی است که با بوسه ای عاشقانه از همسرش خداحافظی می کند!!(البته بازیهای مصنوعی بازیگران!! بماند) آنچنان جالب زیر تابلو جاده قدیم برای پتو می ایستد که انگار امروز و در الباقی جهان نه به کسی تجاوزی می شود ،نه کلاه کسی برداشته می شود و همه چیز در امن و امان است . و تنها در جاده قدیم و شاید اتوبانهای امروز ما این وقایع رخ می دهد.

به راستی در مجموع سازنده فیلم جاده قدیم چه می خواهد بگوید، جز آنکه سوار ماشین غریبه نشوید!

شعار پشت شعار ،زمانی که مینو را به بیمارستان آورده اند بیماری را می آورند و پزشک ناجوانمرد کشیک قبولش نمی کند ، بستگان بیمار هم به راحتی با آن همه دادو بیداد دکتر دکتر، سریع بر می گردند تا آمبولانس نرود ، انگار دنبال اتوبوس یا مترو می دوند و فوری هم راضی می شوند، که بروند، اقا دکتره هم برمیگرده پیش نیملیبریتی فیلم و یهویی ادم خوبی میشه، به همین راحتی البته یادش میره یه سلفی هم با او بگیرد!!

راستی خانم کارگردان خودت فهمیدی چی ساختی؟

نگاه کنید به صحنه آدم فضولهای خانواده که جمع شده اند و برخوردهایشان بخصوص بازیگیری سازنده از مادر مینو (البته در همه جا) و حتی دیگران،نگاه کنید به سکانس امدن عمه فلان با دوستش و بازی مسخره او که احتمالا برای پر کردن زمان (فیلم) انجاست ،مطمئنی زندان زنان که آن هم مالی نبود اما باز چیزی برای گفتن داشت ، همسایه خیابان بغلی نساخته؟

در فیلم جاده قدیم تنها چند عکس العمل مینو غیر طبیعی نیست ،فریادهای گهگاهش ، انکار تجاوز ،فلاش بک حادثه ، و فرار از دیگران حتی شوهرش و اقدام به خودکشی ، که البته این حالات پس از تعرض یا تجاوز غیر عادی نیست ،نه بازی اسفبار سلبریتی ما ، مینو خانم ،(میگویم مینو ،چرا که مهتاب کرامتی را بازیگری با ارزش میدانم و مینو را بازی گرفتن سازنده این فیلم).

نگاه کنید به بازی پسیانی زمانبکه بازپرس از مینو سؤال می کند ،و انگار او تازه فهمیده به زنش تجاوز شده ، الحق گلی به جمال سیاهی لشگرهای ، فیلم سرخپوستهای غلامحسین لطفی گمانم ساخت ۱۳۵۷ است ، البته با پوزش از آنها .

نگاه کنید به گفتگوی زن و شوهر در باره تست اچ آی وی ، معلوم نیست مینو تست به گمانم rpr یا همان تست سفلیس ،و غیره را کی انجام داده؟ نگارنده به دنبال عربده کشیدن شوهر و فحاشی او نیست اما آیا واقعا ذهن باز !! تا این حد؟

جاده قدیم اثر منیژه حکمت
جاده قدیم اثر منیژه حکمت

صحبتهای پدر بزرگ و فصولیهایش روی بلند گو و به زور متلاشی کردن مینو ، از شاهکارهای خانم کارگردان است ،شیشه پاک کردن های ممتد و آبسیشن و وسواس مینو . دست آخر سوپر وومن شدن مینو برای نجات جنینی که در شرف سقط است ، قهرمان ملی شدن و رفتن به بانک و نجات کشور ، آنقدر این ویرانه پرت ‌و پلا دارد که تا همین جا کافی ست .

صحبتهای پدر بزرگ و فضولیهایش روی بلند گو و به زور متلاشی کردن مینو . در جایی از سازنده جاده قدیم نقلی شده بود در این مورد که من فیلم ضد مرد نمیسازم .گذشته از اینکه ایشان اصلآ بلدند چیزی بسازند یا نه ، احتمالا در پاسداشت همین کلام است که شاهد کرنشهای رقت انگیز شوهر مینو هستیم که با سکوت و آقاجون،آقاجون گفتن (بخوانید احترام!!) در برابر نگاه پیش از قرون وسطایی پدر که زن و همسر پسرش را مایملک شخصی کل خانواده می داند که احتمالاً تنها در زمان رابطه جنسی متعلق به فرزند است و در باقی زندگی در اختیار کل خانواده شوهر و این از شاهکارهای خانم کارگردان است اگر این تجاوز به حریمها در لحظه به لحظه در زندگی انسانها و حقیر شمردن انان بخصوص زنان نامش تجاوز نیست و از نگاه سازنده فقط تجاوز جنسی نامش تجاوز است باید بقول حافظ ( به فتوای من پیش از مرگ بر او نماز کنید) که البته این تجاوز به حریمها براحتی نامش شده (غیرت!!)،لابد به همین دلیل است که زن برای تخلیه خشم راهی جز شیشه پاک کردن های ممتد(البته به دلیل جوگیر شدن زن احتمالا کل شیشه های محل را تمیز خواهد کرد!!) و (آبسیشن)وسواس نمی یابد و دست آخر سوپر وومن شدن مینو برای نجات جنینی که در شرف سقط است ، قهرمان ملی شدن و رفتن به بانک و نجات کشور ، آنقدر این ویرانه پرت ‌و پلا دارد که تا همینجا کافیست

کاش به جای این همه زحمت و هزینه کردن چند سرمایه گذار و نبوغ فیلمنامه نویس و بخصوص مشاورانش یک پلاکارد سر در پارک دانشجو نصب می کرد که ( مواظب خودتون باشید بهتون تجاوز نکنن) و چقدر زیبا ظرف دو سه هفته این ماجرا تمام می شود و به راحتی مینو نزد به گمانم پزشک می رود و می گوید به او تجاوز شده ،البته اینگونه سریع به خود باوری رسیدن بعد از تجاوز تنها از دست فیلمسازانی چون بانو حکمت و دستیارانشان برمی آاید ، جای بحث پزشکی نبود ،امیدوارم به زودی در مقاله ای جدا گانه به مبحث تجاوز و پیامدهای آن نکاتی را مرور کنیم.

اما آخرین نکته با بانو حکمت جان رفیق یا برادر مهرداد ، کمی بیاموز و از روی چندتا علایم که در ویکی پدیا و اینترنت در باره مطلبی مینویسن ،وقت دیگران رانگیر .ما که هر چه گشتیم نکته مثبتی ندیدیم لطفا عزیزان اگر دیدند ما را هم خبر کنند . البته سریع موضوع را جمع کردم چون تا اینجا هم بیشتر از ارزشش وقت گذاشته شد ، اما یه تعریف هم بنمایم ،پا روی حق نگذارم آقا رحیم بازی قابل قبولی داشت !!

ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

3 + 5 =