نوشتن شغل نیست کاش خواندن شغل بود| گفتگو با م.ح.عباسپور | قسمت پنجم

نوشتن شغل نیست کاش خواندن شغل بود . این ماحصل  قسمت آخر گفتگوی ما با م.ح.عباسپور  است. از وی در مورد درآمد تحقیق و نوشتن پرسیدم. و همینطور او به ما در مورد اینکه اگر قرار باشد دوباره تحقیق کند، چه کسی رابرای تحقیق انتخاب می کند، گفت

گفتگو با م.ح.عباسپور

گلپر فصاحت

 

هنرلند در ایران نوشتن شغل محسوب نمی شود به قولی نان ندارد. برای شما نوشتن و ادبیات آن هم در این سطح و به صورت تمام وقت چطور بوده است؟

– به قول درست یادم نیست چه کسی، من نمی نویسم که بفروشم می نویسم که به یک انسجام درونی برسم. شاید واپس زدن بیهودگیِ بزرگی که در پس زندگی نهفته است ولو برای مدتی کوتاه و تکه تکه. کار دیگری نمی شود کرد.

کافکا یک جایی نوشته: اگر کار دیگری از من برمی آمد به سراغ نوشتن نمی رفتم. حالا تو اگر چیزی نوشتی که فروش هم رفت این بد نیست. بد نیست به این معنا که احتمالا بیشتر خوانده می شود. بالاخره بهترین فرجام برای هر کتابی این است که خوانده شود. مهم این است که آدم با چه چیزی به خرسندی و احساس رضایت می رسد. این در همه ی آدم ها یکی نیست و گاه کاملا متفاوت است.

بد نیست برای هزارمین بار این سخن کافکا را تکرار کنیم: «نوشتن بیرون جهیدن از صف مردگان است.» یک جور رهایی از دست چیزی که خودت هم درست نمی دانی چیست. با این تفاصیل در این جمله که نوشتن در این مرز و بوم شغل محسوب نمی شود به همان اندازه که افسوس هست و اندوه، شادمانی هم هست.

بعید نیست اگر نوشتن شغل محسوب می شد ما وضعیت به مراتب اسفناک تری را تجربه می کردیم. چرا که همین حالا هم چیزی که آزاردهنده تر است بیشتر از آن که نبود نویسنده های خوب باشد، نبود خواننده است یا دقیق تر خواننده ی جدی. ما باید و کاش می رسیدیم به این که توی معارفه های اولیه آدم ها را به عنوان خواننده معرفی می کردیم. نه آواز خوان که خواننده ی کتاب که ارج بیشتری نداشته باشد، ارج کم تری هم ندارد. شبیه یک شغل یا هنر یا همان چیزی که یونانی ها تخنه می گفتند.

باید پذیرفت که همیشه این خواننده است که تا حد زیادی ادبیات یک مملکت را شکل می دهد. اگر خواننده توقع کار جدی داشته باشد، نویسنده احساس مسولیت بیشتری می کند و ادبیات به جای «پارک پیمایی، می شود صخره نوردی یا سنگ پیمایی» یک جور عرق ریزان روح که پیشتر به آن اشاره شده است. در هر حال اگر ما همین تعداد خواننده را داشتیم که زیاد هم نیستند اما نگاهشان به ادبیات جدی تر بود، وضعیت به گونه ی دیگری رقم می خورد. یعنی خواننده هایی که نه از سر تفنن و سرگرمی که از سر … هرچیزی غیر از تفنن و سرگرمی، به سراغ ادبیات می آمدند. در این صورت وضع ما اینگونه نبود و هرکسی به خودش اجازه نمی داد به حال ادبیات و نویسنده ها دلسوزی کند. این نشانه خوبی نیست و شابد به وضعیت های تلخ تری هم منجر شود.

شاید این محتوا را نیز دوست داشته باشید

عجالتاً که هرچه هست همین است و به قول استراگون در «در انتظار گودو» کاری نمی شود کرد. اگرچه می شد وضعیت به گونه ی دیگری باشد و «نه فقط به حال نویسنده ها غبطه خورد بلکه غبطه هم خورد.» چراکه عمل نوشتن کار ساده ای نیست. و شاید در بین فعالیت های بشری دشوارترین باشد حتی.

 

م.ح.عباسپور

 

هنرلند اگر باز هم وسوسه می شدید روی نویسنده ای کار کنید چه کسی را انتخاب می کردید؟

راستش من هربار تصمیم می گیرم که کاری آخرین کارم باشد و هربار می بینم بی آن که خودم بفهمم تخطی کرده ام و دارم روی یک نویسنده ی دیگر، یک دنیای دیگر، کار می کنم. در مورد بکت این تصمیم انگار با یک سوگند درونی همراه بوده و قصد دارم بعد از نوشتن جلد دوم کتاب نقد کردن و نقادی را تا حد زیادی کنار بگذارم. هر چند مطمئن نیستم. اما در هرحال و احتمالا بیشتر وقتم را بگذارم روی کارهای خودم: داستان کوتاه و اگر مهلتی باشد رمان. تا به حال که این گونه نبوده. تقریبا به یکسان وقت مرا گرفته اند و شاید نقدها حتی بیشتر.

باید بروم سراغ خودم. تاریکی های درون خودم. همان ها را که تکه های دورتر و محوترِ من هستند به خودم بشناسانم.

من باید تا آن جا که ممکن است خودم را تکه تکه کنم آنقدر که حس کنم دیگر چیزی از من نمانده و با خرسندی کنار بروم. این اتفاق با نوشتن داستان و رمان برای من محقق خواهد شد. هر چند بعید نیست یکی دو سال بعد و بعد از بکت یا حتی قبل از جلد دوم کتاب بکت، من سر از یک نویسنده ی دیگر درآورده باشم. آدم های بزرگ کم نیستند که در جوار آن ها بودن، موجب توسع هرچه بیشتر فرد می شود و در همان حال لذتی دیگر گونه به آدم می دهد. «تا در اعماق نظر نکنی اعماق هم بر تو نظر نخواهد کرد» این را نیچه گفته است. باید به اعماق نگریست. به مغاک. یکیش همین دولت آبادی که حتی اگر یک کدام از سه گانه اش – کلیدر، روزگار سپری شده و جای خالی – را نوشته بود به سختی می شد از آن گذشت یا اصلا نمی شد. به هرحال غرض گذران همین چیزی است که اسمش را زندگی گذاشته اند.

این هست که هر کس یک جوری زندگی اش را سپری می کند و در نهایت هیچ شکلی محققا بهتر از دیگری نیست. اما این هم هست که برای آن کسی که زندگی کردن در ادبیات را تجربه کرده بازگشت به هر شکل دیگری از زندگی، اگر نه مضحک که غیر قابل تحمل خواهد بود.

هنرلند از اینکه در این گفگتو شرکت کردید سپاسگزارم.

من هم از و بسایت هنرلند تشکر می کنم که این فرصت را فراهم کرد تا بتوانم با مخاطبان ارتباط نزدیکی برقرا کنم.

ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

+ 29 = 35