م.ح.عباسپور ، از نمای نزدیک |گفتگو با یک نویسنده و محقق

گفتگو با م. ح . عباسپور

گلپر فصاحت

شاید این محتوا را نیز دوست داشته باشید

مراد حسین عباسپور ، که با نام هنری م.ح.عباسپور شناخته شده است، دانش آموخته ی رشته ی فلسفه از دانشگاه تهران است. با او در جلسات نقد داستان آشنا شدم. نقدهای سنجیده و فنی او بر داستان ها مرا بر آن داشت که بیشتر با ایشان آشنا شوم. او مدتی درگیر شعر کلاسیک بوده و چند سالی را به سرودن شعر نو گذرانده است و بعد شعر را کنار می گذارد و به گفته ی خودش در خانه دائمی داستان اقامت می کند. حالا نزدیک به دو دهه است که درگیر داستان و نقد داستان و تحقیق در حوزه های ادبی و هنری است. اولین کتاب وی به نام «کافکا روایتگر تراژدی مدرن» در نقد آثار کافکا در سال ۱۳۸۳ به چاپ رسید. سپس کتابی در نقد آثار «مارسل پروست» نویسنده ی فرانسوی با عنوان «پروست کلیددار کتاب کلیسای زمان» را به نگارش در آورد. سومین کتاب وی به نام «وولف پوشش نیمه شفاف زندگی» در نقد و بررسی آثار ویرجینیا وولف، در سال ۱۳۸۷ به چاپ رسید. از سال ۱۳۸۷ کار روی بکت را آغاز کرد که نتیجه ی آن کتاب – در دست چاپ- بکت پایان بازی نوشتن است. همچنین کتاب «هنر و فلاکت» که در آن به بررسی آثار صادق هدایت پرداخته است در سال ۱۳۹۳ از سوی نشر ققنوس روی پیشخوان کتاب فروشی ها قرار گرفت. مراد حسین عباسپور ترجمه ی نمایشنامه ی «در انتظار گودو» را هم در کارنامه ی ادبی خود دارد. همچنین رمانی به نام «اسپینوزای من» که به واسطه ی نشر روزگار در سال ۱۳۹۴ از او به جاپ رسیده است. این رمان اخیرا به چاپ دوم رسیده و این خود بهانه ای شد برای گفتگو با مراد حسین عباسپور:

هنرلند آقای عباسپور ، تحقیق روی نویسنده های دیگر کار دشواری است چه شد که این شکل از کار را انتخاب کردید؟

شاید بشود یک جور دیگر سوال را مطرح کرد. به دیگری پرداختن چه ضرورتی دارد؟ اصلا دیگری کیست و چه اهمیتی دارد؟ و بالاخره این جمله ی بکت که چه اهمیت دارد چه کسی سخن می گوید؟ شاید بیرون از ادبیات بتوان بدون توجه به دیگری زندگی کرد اما در ادبیات و آن گاه که کار نوشتن به میان می آید این امر تقریبا ناممکن است. احتمالا اگر سارتر هم درگیر نوشتن نبود هیچ وقت حس نمی کرد که دیگری جهنم است. کما این که دیگری قبل از آن که جهنم یا هر چیز دیگری باشد، دیگری است و به خودی خود جهنم نیست صرفا به این دلیل ساده که الف الف است.

از این ها که بگذریم ما همواره کنجکاویم به این که بدانیم آنهایی که دوستشان داریم – بخصوص آن هایی که دوستشان داریم- چگونه زندگی کرده اند، با چه کسانی بوده اند و بیشتر به کدام کافه ها رفت و آمد کرده اند. این کنجکاوی شاید بیرون از دایره ی ادبیات و هنر نباشد یا کمرنگ تر باشد مثل این که انیشتین کجا به دنیا آمده، در چه مدرسه ای درس خوانده، فرزند چندم خانواده بوده و مثلا نوشیدنی مورد علاقه اش چه بوده است؟ یا نیوتن یا هایزنبرگ و … که آدم های کمی هم نیستند. اما می شود از آنها گذشت در حالیکه نمی شود از کافکا، کی یرکه گار، ونگوگ، هدایت و … گذشت.

هزاری هم که بارت از مرگ نویسنده و این چیزها حرف بزند و تا آخر هم وی حرفش بماند. به خصوص در مورد آدم هایی از سنخ کافکا که اثرشان به زندگی اشان گره خورده است. کاری نمی شود کرد. فقط همان موقع که درگیر نوشتن هستی فکر می کنی شاید بهتر بود که بارت این جمله را نگفته بود. چون بارت آدم کمی نیست. نمی شود گفت برای خودش گفته، حتی نمی شود گفت کاش اصلا بارتی نبود. اما می شود گفت با کسب اجازه از بارت.

 

م.ح.عباسپور

مراد حسین عباسپور : نکته دیگر این که نگاه کنیم ببینیم ادبیات کجاها بالیده است و چرا جاهای دیگر این اتفاق نیفتاده است یا کمتر رخ داده است؟ چیزی که هست این که ما موجودات منفردی نیستیم یا دقیقتر این که ما همین که وارد ادبیات می شویم دیگر صرفا موجوداتی نیستیم و به عبارتی شاید بیش از آن که انسان هایی باشیم در مراوده با هم و درگیر احوال پرسی ها، دوستی ها و دشمنی های روزمره، متن هایی هستیم که به روی هم گشوده شده ایم. این را دیگر نمی شود انکار کرد مگر این که هنوز در بیرون از ادبیات باشیم. به عبارتی تا وقتی ادبیات هست ما هستیم. بیرون از ادبیات و در غیاب ادبیات انگار انسان معنا ندارد یا دست کم برای طیفی از آدم ها معنا ندارد. من از مقایسه کردن خوشم نمی آید. اما آنجا دلوز می آید در مورد نیچه کار می کند، دریدا در مورد هوسرل و هیدگر و بعد خود دلوز هم موضوع می شود، خود دریدا هم موضوع می شود. این سلسله ی – سوژه، ابژه – آن جا نقطه ی پایان ندارد. مثلا کریستوا در اولین آثارش به باختین می پردازد که خود قسمت عمده ای از عمرش را به پای داستایوسکی گذاشته بود و بعد هم آدمهای زیادی می آیند قستی از عمرشان را صرف اندیشه های کریستوا می کنند.

م.ح.عباسپور

اما این جا ظاهرا خبری از این چیزها نیست. ضرورتش حس نمی شود. ما به جای شیفتگی به اندیشه ها، شیفته ی افراد هستیم و کاش شیفته ی افراد بودیم، شیفته ی خودمان هستیم. شیفته ی خودمان و یکی دو تای دیگر مثل حافظ، مثل مولانا. همین. من نمی دانم مثلا یک نفر مثل دولت آبادی، مثل گلشیری باید چکار می کرد که یک نویسنده ی جوان حیفش نیاید یک سال از عمر ناقابلش را صرف تحقیق و تفحص در آثار و احوال این حضرات بکند. از همان اول می خواهیم پا جای پای این آدم ها بگذاریم بی آن که بدانیم یا کنجکاو باشیم که این ها چه راه صعبی را طی کرده اند. چه دشواری ها و شب نخوابی ها و … بگذریم. با این حرف ها چیزی درست نمی شود.

احتمالا یکی از ایراد های ما، البته اگر قبول کنیم که اصلا ایرادی داریم، همین است. من نمی خواستم اینگونه باشد. به همین خاطر بود که رفتم سراغ کافکا، سراغ پروست، وولف و صادق هدایت. همه ی این ها نشانه هایی بودند که مرا به بکت برسانند. چیزی بیش از شیفتگی. یک جور مقصد نهایی، یک جور ضرورت. حتا اگر درنگ کردن در این ها منتهی به نوشتن آن سیاهه ها نمی شد باز من چیزی را از دست نمی دادم. چون لازمه ی اول و آخر نویسنده شدن به گمان من خواندن و خوب خواندن است.

گفتگو با آقای مراد حسین عباسپور  ادامه دارد…

ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

3 + 5 =