سرود ای ایران | تحریف یا سرقت معنوی اثر یا یک اشتباه تاریخی

سرود ای ایران ساخته ی روح الله خالقی بر روی شعری حماسی و میهنی از حسین گل گلاب ، به عنوان ماندگارترین سرودهای میهنی ایران شناخته می شود. استفاده از آهنگ این سرود مشهور در یک کلیپ جدید از معاونت فرهنگی آستان قدس با شعردیگری باعث واکنش برخی از فعالان فرهنگی و هنری کشور شد. تنی چند از اهالی فرهنگ نیز نظرات خود را برای سرزمین هنر ارسال کرده اند که خواهید خواند.

   بلال ریگی- نویسنده

جامعه‌شناسی ادبیات نشان می‌دهد، ادبیات نیز مانند خانواده، آموزش و پرورش، حکومت، اقتصاد و… یک نهاد اجتماعی است؛ بدین معنا که ریشه در زندگی اجتماعی آدمی دارد. بر پایه‌ی همین رویکردِ دانشیک می‌توان گفت، خوانش و شناخت درون‌مایه‌ی آفرینه‌های ادبی و هنری و خاستگاه روانی و اجتماعی پدیدآورندگان آن‌ها و ماهیت آن در پیوند با دیگر سویه‌های زندگی هازِمانیک و اجتماعی در یک راستایند و این پرسمان، برگشودنی است نه چاره‌نشدنی و ناگشودنی!
از این روی، تقلید و هماننده‌سازی از سرودی دیگر و جامه‌یی دیگر به آن پوشیدن با رذایل اخلاقی و فرومایگی‌هایی چون ریاکاری و کژخلقیِ پدیدآورنده در پیوند است و اگر ناآگاهانه، نادیده و نادانسته باشد، با تنبلی ذهن و کم‌دانشی پدیدآورنده‌ی آن!

****

بهادر احمدی شاعر و فعال فرهنگی

سالها تلاش برای ایجاد ابتذال در تمامی عرصه‌ها به ویژه هنر که همواره در مقابل نهاد قدرت نقش انتقادی داشته است اکنون به سرود «ای ایران» رسید. سرودی میهنی ساخته روح‌الله خالقی با شعر بسیار زیبای حسین گل‌گلاب در ستایش سرزمین مادری و مام میهن. همانطور که انتظار می‌رفت نتیجه کار هم بسیار گویا و مشخص است «افتضاح»
اما پرسش اول اینجاست که این کار با چه هدفی صورت گرفته اگر منظور ایجاد حس مذهب دوستی در مردم بود چرا اینهمه شاعر و آهنگساز مرتبط با حکومت دست به کار نشدند تا شعری بسرایند و آهنگی بسازند که درخور هدفشان باشد؟

به سادگی می‌توان دریافت که منظور نمی توانسته صرفاً خلق یک اثر هنری باشد. تلاش در راستای تغییر کاربری تفکرات وطن دوستانه به تفکرات مذهب پرستی پروژه جدیدی نیست. از بستن درب آرامگاه کوروش بر روی مردم گرفته تا جایگزین کردن اسطوره های ملی با مشابه‌های مذهبی و تلاش برای قطع ارتباط بین مردم و گذشته‌شان که در نهایت سه نتیجه ی مفروض  دربر نخواهد داشت:

احتمال اول

اول ایجاد احساس نفرت از مذهب در میان مردمی که خود را وطن دوست می دانند، چرا که در نتیجه‌ی این عملِ نهاد مذکور، ملیت در تضاد با مذهب قرار گرفته و مردم باید یکی را انتخاب کنند. و طبعاً بخش زیادی از مردم هویت خویش را انتخاب خواهند کرد و تلاش می‌کنند تا به فرزندان خویش نیز بیاموزند.

احتمال دوم

دوم به استهزاء کشیده شدن اسطوره‌های مذهبی است. بسیاری از اسطوره‌های ملی در میان مردم دارای یک وجه افسانه‌ای هستند رستم دیو سپید را شکست می دهد، اسفندیار رویین‌تن است، آرش با پرتاب تیری از شمال به جنوب، مرز ایران را مشخص می‌کند و بسیاری از این دست که در تمامی فرهنگ‌ها وجود دارد.

برای جایگزین کردن این اسطوره ها با مذهب نیاز است تا وجهی افسانه‌ای به اسطوره‌های مذهبی داده شود که نتیجه آن داستان‌های بسیار مضحکی است که توسط بخشی از روحانیت بر منبرها سراییده شده و نقل محافل تلگرام و اینستاگرام گشته و در میان مردم ردوبدل می‌شود.چرا که مذهب بیشتر از هر چیزی نیازمند سادگی، صداقت و مردمی بودن است مگر نه اینکه در قرآن به صراحت آمده است که «قل انما انا بشر مثلکم».

بگذریم از اینکه، اسطوره سازی کار هرکسی نیست و نیازمند دانش جامعه‌شناسی بسیار و ذوق هنری است که به ندرت برای قشر روحانی دست‌ یافتنی است.

احتمال سوم

نتیجه سوم اما از همه اینها خطرناک‌تر است؛ نسلی بی هویت و لامذهب، از این رانده و از آن مانده. نسلی که هیچ اسطوره‌ای را به رسمیت نمی‌شناسد از تاریخ سرزمینش هیچ نمی‌داند و اخلاقیات را به سخره می‌گیرد. نسلی که والدینش را برای تربیت و تعلم به سختی و چالش انداخته. در واقع این نتیجه همان دو مورد قبل است که به بار نشسته است.این نسل حاصل چهل سال تلاش حکومت است.
عجیبتر اینجاست که با وجود همه اینها که به راحتی در جامعه قابل لمس هستند آقایان دست از کردار خویش برنداشته که هیچ، هر روز برگی جدید رو می‌کنند. این یکی دیگر از لحاظ ادبی یک افتضاح محض است: «خاکت مجنون خیز مادر است»

آنکه سروده است که «پرچم سه رنگ تو علم شد از خمین» به احتمال زیاد از تاریخ پرچم ایران هیچ نمی‌داند، یا اگر می‌داند از روی عناد تلاش در کتمان حقیقت دارد که البته سعی در تصاحب همه خوبی‌ها و تلاش برای نسبت دادن همه مشکلات به رژیم‌های گذشته هم چیز جدیدی نیست، اما قطعا همه میدانند که پرچم سه رنگ ایران از خمین علم نشده است.

باری پرسش دوم این است که آیا در کشور که به نام مقدسات مشهور است، سرقت معنوی یک اثر بزرگ هنری توسط آستانی که خود را به نحوی متولی امام معصوم می‌نامد رواست؟

****

محمدرفیع صادقی کاربر سرزمین هنر نیز نوشته است:

دوستان عزیز.ما نباید اجازه دهیم همه چیز ما را مورد دستبرد قرار دهند از جمله فرهنگ و شعور ما را.

اینها بخشی از نظرات ارسالی کاربران محترم به سرزمین هنر بوده است و به طور طبیعی موضع رسمی  وبسایت سرزمین هنر نیست.

اما لازم به یادآوری است که سرود «ای ایران» که به نام «مرزپرگهر» هم شناخته می شود در اردیبهشت ۱۳۹۶ در فهرست آثارمعنوی به ثبت ملی رسیده است.

سرود ای ایران با صدای غلامرضا بنان را از اینجا بشنوید و دانلود کنید.