سبد سنگونی | یک نمایشگاه کوچک، یک روز خوب یک حس خوب

گفتگو با دهیار سنگان درباره یک هنر فراموش شده

سبد سنگونی | یک نمایشگاه کوچک، یک روز خوب یک حس خوب |منصوره صالحی | سرزمین هنر | جمعه ۱۶ آبان به همت دهیاری سنگان بالا اولین نمایشگاه یکروزه صنایع دستی روستایی با محوریت سبدسنگانی دایرشد .

سبد سنگونی بهانه ای شد تا در روز جمعه ۱۶ آبان ماه ۹۹ با حفظ تمام مراقبتهای لازم کرونایی به اتفاق دوست ارجمندم «رؤیا محمودی» به سوی روستای «سنگون» در نزدیکی تهران برویم تا از یک نمایشگاه کوچک  روستایی که با همه نمایشگاههای دیگر متفاوت بود گزارشی تهیه کنم.

متفاوت بود چون، نه تبلیغات رنگینی داشت و نه توضیحات پر رنگ و لعابی اما متفاوت تر از این جهت که یک هنرمند با دستان پر توانش درصدد احیای یک هنر بومی برآمده است که در حال فراموشی است. هنر سبدبافی. سبد سنگونی

هنرمند عزیز استاد حاج داود انسان شریف و کم حرفی بود که با جدیت سبد می بافت اهل حرف زدن نبود و سرش به کار خودش گرم بود و ما به همین دلیل با آقای رضا ملانوروزی دهیار سنگون که نقش مهمی دربرپایی این نمایشگاه داشت انجام دادیم که می خوانید.

سرزمین هنر سلام و سپاس از اینکه وقتتان را در اختیار هنرلند قرار دادید ، در مورد ایده احیا سبدبافی سنگان برای خوانندگان ما توضیح دهید؟

-دهیار سنگان: به نام خدا خدمتتان عرض کنم که روستای سنگان بالا روستای بسیار قدیمی است در نزدیکی تهران بخش کَن و قدمت زیادی دارد، حدود دوهزار سال.در این روستا صنایع دستی قدیمی هم صنایع هنری بودن هم کاربردی که ما امروز یکی از آنهارا احیا کردیم.

تقریباً تا پنجاه شصت سال قبل این محصولات استفاده می‌شده است ،در آشپزخانه ها و در باغاتشان برای کارهای مختلف از‌ سبد استفاده می کردند. سبد سنگونی(سنگانی) است که با یک گیاه به اسم شِمِشک که یک نوع بید است.

این شمشک در فصل پائیز اواخر مهرماه برداشت می شود و گیاه خودرو است، کنار جوی ها و کنار باغات می روید و مهر ماه رنگ گیاه قرمز رنگ می شود و همین مدلی که می بینید سبدها هم در بافت رنگی و تن قرمز دارند.

درقدیم هم اینها رو می چیدند و سبد درست می کردند این کار فراموش شده بود به دلیل اینکه از این سبدها دیگر استفاده نمی‌کردند؛ ما توانستیم چند نفری از بافندگان سبدکه در قید حیات بودند مثل آقای حاج دادوود که می توانست این سبدها راببافد صحبت و توافق کردیم.

شمشک ها رو تهیه کردیم وایشان سبدهایی را در نمایشگاه می بینید ، بافتند . این شمشک ها سالیان سال دیگر برداشت نمی شدند و بعد از پنجاه سال این گیاه دوباره بر داشت شدو ایشان را دعوت به همکاری کردیم و خوشبختانه بافت سبد هنوز یادشان بود و خوب توانستند سبدها رادرست کنند .

سبد سنگونی
سبد سنگونی

سرزمین هنر  تفاوت و کاربری سبد سنگونی با بقیه ی سبدها رابرایمان تشریح کنید.

-رضا ملانوروزی: سبدها مختلف هستند کاربردهای مختلف دارند مدل تخت کوچک و متوسط دمکش پلو هستند ، سبدهای دیواره دار برای جمع آوری سیب ومیوه از مزارع کاربرد دارند در گذشته از نوع تخت این سبدها برای گرفتن سرشیر استفاده می کردند وکاربردهای مختلفی دارد.

هنرلند: جناب ملانوروزی تخصص شما در چه رشته ای است و چطور شد که دغدغه و ایده احیای این هنرکاربردی در شما به وجود آمد ؟
دهیارسنگان: خدمتتان عرض کنم من دهیار روستای سنگان بالا هستم و رشته تحصیلی ام ایران شناسی است ،کارشناسی ارشد ایران شناسی دارم و در این منطقه کار بومگردی می کنم یعنی مجموعه بوم گردی داریم و درمنطقه فعالیت دارم.

خیلی علاقه دارم که روستا ها توسعه پیدا بکنند و توسعه ای به این شکل ، یعنی توسعه در زمینه هنرها و صنایع دستی که قدیم وجود داشتند و میتوانند اکنون دوباره احیا بشوند و باعث درآمد زایی و جذب گردشگر به روستا بشود ان شاالله.


سرزمین هنر بعد از برگزاری نمایشگاه سبد سنگونی یک نگرانی یا سوال این است که قرار نیست مثل بعضی از اتفاقات خوبی که درحوزه هنر و فرهنگ می افتد یکبار شاهد این رویداد باشیم و بعد جریان مسکوت شده و به فراموشی سپرده شود ؟

رضا ملانوروزی :نه ما اتفاقاً از همین الان شروع کردیم شِمِشک ها را جمع آوری کردیم و به اهالی گفتیم چون اینکار می تواند منبع درآمد خوبی برای اهالی روستا باشد .به توصیه کردیم که شمشک ها رو از امسال دوباره آبیاری کنند و به آنها رسیدگی کنند و از سال آینده برداشت کنیم.

طرح آموزش سبد بافی داریم ، خانم های علاقه مند انتخاب کردیم دارند آموزش می بینند که بتوانند این حرفه را ادامه بدهند. هدفمان این است که یک پایگاه سبد بافی سنگانی داشته باشیم .

سرزمین هنر یعنی علاوه براحیای این هنر در بخشهای دیگر هم تاثیری به وجود می آید ؟

دهیار سنگان:بله احیای پوشش گیاهی بومی سازگار با منطقه ، کار آفرینی برای برداشت کنندگان ، از طرفی احیای هنربومی مخصوصا برای خانمها کار خیلی خوب و درآمد زایی خواهد بود با تولید محصولی که هیچ آسیبی برای محیط زیست نخواهد داشت یعنی همراستا با طبیعت.

سبد سنگونی
سبد سنگونی

سرزمین هنر از روستای سنگان برای خوانندگان ما بگویید.

رضا ملانوروزی: روستای سنگان دو اثر ملی ثبت شده دارد یکی درخت چنار امامزاده قاسم است ودیگری آبشار سنگان که این دواثر ملی در استان تهران بی نظیرند . هم ثبت شدنشان و هم وجودشان چون آبشاری به این بلندی در این ارتفاع و با این فاصله برای گردشگران بسیارجذاب است و نکته مهم که سنگان با توجه به نزدیکی‌ به شهر تهران شمایل شهرنشینی پیدا نکرده است و این اتفاق خوبی است که منطقه کماکان بکر مانده است و برای تهرانی ها که بخواهند با طی کمترین مسافت طبیعت و المانهای روستایی را ببینند مثل دیدن حیوانات اهلی گوسفندو بزو تهیه محصولات لبنی سنگان مقصد مناسبی است.

سرزمین هنر چقدر می توانیم امیدوار باشیم که به واسطه بیشتر شدن گردشگر سنگان بکر بماند و از آفت کوه خواری و جنگل خواری و زمین خواری و این قبیل در امان باشد؟

دهیار سنگان :بابت پیشگیری از این اتفاقهای آسیب زننده برنامه ریزی هایی انجام شده است و خوشبختانه هم دستگاه های دولتی و هم خودِ مردم به اهمیت این مسئله واقفندو دوست ندارند که اینجا دچار کوه خواری و از این قبیل مسائل بشود .

همه اینها با آموزش باید فرهنگ سازی بشود چون نزدیک به تهران هستیم و احتمال دارد دچار این مشکل بشویم خطر شهری شدن به منطقه نزدیک است.

سرزمین هنر دهیاری  برای این آموزش که بنیانی تر از احیا هنربومی است اختیار و برنامه ای در دست اقدام دارید ؟

ملانوروزی :بله بله دهیاری بیش از پنجاه شهر حوزه فعالیت داردو در بیش از پنجاه شهر خدمت دارد یکی از اهدافش فرهنگ سازی برای روستاییان است.

دهیار سنگان
دهیار سنگان

سرزمین هنر در نتیجه ما امیدوار باشیم که اتفاقات خوب در سنگان به عنوان یک نمونه موفق ادامه خواهد داشت ؟

دهیار سنگان :ان شاالله، ان شااللهما اینجا چهارتا سنگان هستیم و قرار بر این است سنگان های دیگر هم اقدامات مشابهی انجام بدهند. ما اینجا یک نان قدیمی محلی داشتیم که قصد داریم پخت این نان را احیا کنیم .

خدمتتان عرض کنم که خیلی چیزها بوده که مردم اینجا استفاده می کرده اند ولی الان با توجه به تغییرات پیش آمده دیگر اثری از آنها نیست و داریم آنها را احیا می کنیم و به دلیل این که ما گردشگر داریم می تواند برای توسعه گردشگری روستا مناسب باشد.

سرزمین هنر ضمن آرزوی موفقیت و بیشتر شدن پروژه های این چنینی از شما و دست اندرکاران با اخلاق این نمایشگاه زیبا سپاسگزاریم.

دهیارسنگان:سپاس از شما که تشریف آوردید.

هنرلند حامی خلاقیتها و رویدادهای فرهنگی و هنری

ممکن است شما دوست داشته باشید
2 نظرات
  1. مهسا می گوید

    ما هم از این سبدا قبلا داشتیم، خیلی خوشگلن
    باریکلا به این ذوق و عشق به هنر، همیشه موفق و پایدار باشید 🌸

  2. میتراقنبری می گوید

    چه عاااالی من عاشق این صنایع دستی وهنرهای بومی هستم واین سبدای خوشگل مدل گردشو کاملا یادمه قدیم توخونه بصورت دم کنی استفاده میکردیم ولی هیچوقت تاریخچه و خاستگاه شو نمیدونستم و همینطور تا حالا این روستای زیبا رو نمیشناختم .ممنون ازشما و خداقوت

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

− 1 = 3