سایه نویس و نانویسنده – یادداشتی از حسین آقایی
سایه نویسی پدیده ای است که بیشتر مقامات مسؤلی که سودای مطرح شدن دارند از آن استفاده می کنند. «حسین آقایی» در یادداشتی کوتاه به این پدیده اشاره می کند که خواندنش را به شما توصیه می کنیم.
بسیاری از آثاری که خلق میشوند و با نام نویسنده ا ی منتشر می شوند ممکن است توسط شخصی که نامش روی کتاب است نوشته نشده باشند و فرد دیگری از سوی این نویسنده ی ظاهری به خدمت گرفته شده باشد و آن فرد دیگر اثر را برای او در ازای دریافت حق نگارش خلق کرده و به وی واگذار نموده باشد. ما ردّی از این نویسنده و خالق واقعی اثر که اثر نتیجه ی تلاشش است نمی بینیم. این نویسنده ی واقعی در فارسی«سایه نویس» نامیده می شود که این عنوان ترجمه ی ghostwriter در زبان انگلیسی است.
رومن پولانسکی، کارگردان و فیلمساز بین المللی، در سال ۲۰۱۰ فیلمی با عنوان The Ghost Writer ساخت. فیلم در مورد نویسنده ی به خدمت گرفته شده ای است که دست به نگارش خاطرات نخست وزیر وقت انگلستان می زند. این نویسنده هنگام نگارش به رموزی پی می برد که باعث دردسرها و خطرات جدی برای وی می شود.
می شنویم بسیاری از سیاستمداران، افراد با نفوذ، و چهره های مطرح صاحب اثر هستد؛ بسیاری از آنان ممکن است خود دست به خلق اثر نزده باشند و از خدمات سایهنویسان بهره مند شده باشند. گفته می شود که دیکتاتور عراق صدام حسین سه رمان نوشته است. هرچند کسانی هستند که صدام را نویسنده کتابهایش می دانند، خود مردم عراق بر این قضیه تأکید دارند که آثار صدام سایه نویسی شده است. به علاوه، نویسندگی روحیه ای لطیف و انسان دوست می طلبد.
به عنوان نمونه ای دیگر، معروفترین کتاب دونالد ترامپ«هنر معامله» است. روی جلد این کتاب نام ترامپ و «تونی شوارتز» آمده است. این کتاب به دونالد ترامپ کمک کرد که به عنوان یک اسطوره تجاری شناخته شود و وی محبوبیت گسترده ای کسب نماید؛ حال آن که نویسنده واقعی آن همان«تونی شوارتز» است. «تونی شوارتز »بعدها از این راز پرده برداشت که او سایه نویس این کتاب ترامپ بوده است.
سایه نویسی به منزله یک شغل است که بسیاری از دانش آموخته هایی را که جذب مناصب دولتی و اداری و محیطهای آکادمیک نشده اند برای امرار معاش به خود جذب کرده است و ایرادی بر آن وارد نیست. در عوض، ایراد را می توان برکسانی وارد دانست که خدمات سایه نویسان را وسیله ی نویسنده جلوه دادنِ خود قرار می دهند و نگارنده این متن برای نامیدن این افراد، در اینجا و برای اولین بار، از لفظ «نانویسنده» استفاده می کند.