روحالله خالقی | مرد ملودی ها و تاریخ نگار موسیقی ایرانی
روح الله خالقی (ماهان کرمان ۱۲۸۵ خورشیدی – ۲۱ آبان ۱۳۴۴سالزبورگ اتریش)
روح الله خالقی استاد موسیقی ایرانی، آهنگساز و نوازنده ویولن بود. او کودکی و نوجوانی خود را در کرمان ، شیراز و اصفهان سپری کرد ولی تاقبل از مهاجرت به تهران آموزش موسیقی ندیده بود. اما از زمانی که وارد یادگیری موسیقی شد، لحظه ای از تلاش و کوشش برای فراگیری این هنر دریغ نورزید و از اساتید و مشاهیر موسیقی زمان خود استفاده فراوان کرد. وی آهنگساز سرود مشهور «ای ایران» بود. خالقی از سال ۱۳۰۲ با ورود به مدرسه عالی موسیقی از شاگردان اصلی علینقی وزیری شد و تلاش او برای احیای موسیقی ایرانی در دورانی که توجه رسمی به این موسیقی کاهش یافته بود، تأثیرگذار و مهم شمرده میشود.خالقی علاوه بر نویسندگی، تلاش فراوانی برای زنده نگه داشتن نام موسیقیدانان و نوازندگان ایران انجام داد که حاصل این تلاش او کتابی به نام «سرگذشت موسیقی ایران» درباره سرگذشت موسیقی، موسیقیدانان و نوازندگان ایرانی همعصر خودبود. وی همچنین کتابی به نام «نظری به موسیقی» شامل نظریهای برای موسیقی ایرانی و غربی نوشتهاست. وی در
قطعات
خالقی تصنیفها و سرودهای بسیاری دارد. قطعات رنگارنگ ۱ در دستگاه اصفهان، رنگارنگ ۲ در دستگاه ماهور، نغمههای ماهور (بر اساس غزل «دل میرود ز دستم…» از حافظ)، می ناب (بر اساس غزل «دیشب به سیل اشک…» از حافظ)، آه سحر (بر اساس غزلی از فروغی بسطامی)، بوی جوی مولیان (گلهای رنگارنگ شماره ۲۵۴)، جامجم، شب هجران، حالا چرا (بر اساس غزلی از شهریار) . دراینجا اثر زیبای بهار دلنشین بر روی شعری از بیژن ترقی را با صدای مرحوم غلامحسین بنان بشنوید که از جمله بهترین کارهای استاد روح الله خالقی به شمار می رود.
تصنیفها
یار رمیده، هستی عاشقان، پیمانشکن، وعده وصال، لاله خونین، نغمه نوروزی، بهار عاشق، آتشین لاله، خاموش، امید زندگی، شب جوانی و شب هجران. قطعات امید زندگی، شب جوانی و شب هجران آثاری از خالقی هستند که در فیلم طوفان زندگی استفاده شدهاند.. اما بی شک مهمترین اثر او سرود “ای ایران” با شعری از حسین گل گلاب است که تبدیل به سرود ملی اما غیر رسمی ایرانیان شده است.
مردم در حال خواندن سرود “ای ایران” ساخته روحالله خالقی در بزرگترین کنسرت نوروز در دنیا، آرنا اوبرهاوزن، مارس ۲۰۱۴ دیده می شوند.
سرودها
پند سعدی، دانش، شادی، هنر، امید، آذربایجان (شعر از رهی معیری)، اصفهان، ای ایران و نفت از کارهای وی است. سرود نفت در سال ۱۳۳۱ به مناسبت ملی شدن صنعت نفت تصنیف شدهاست و شعر آن از معیری است.
آثار تألیفی
کتابهای خالقی عبارتاند از: نظری به موسیقی در ۱۳۱۶ و ۱۳۱۷ کتاب هماهنگی در ۱۳۲۰ (ترجمه) سرگذشت موسیقی ایران: جلد اول این کتاب در ۱۳۳۳، جلد دوم در ۱۳۳۵ و جلد سوم آن پس از مرگ خالقی به کوشش ساسان سپنتا توسط مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور در ۱۳۷۷، ۱۳۸۰ و ۱۳۹۰ منتشر و تجدید چاپ شده است.