خلأ مشترک فیلم « ردّ خون » و «سال دوم دانشکده من»

خلأ مشترک فیلم « ردّ خون » و «سال دوم دانشکده من» | فیلم “رد خون ” محمد حسین مهدیان و “سال دوم دانشکده من ” رسول صدر عاملی را در سالن سینما دیدم ، نکته یی در هر دو فیلم بود که برای من مهمتر از آنچه که هر دو فیلم می کوشیدند گواهی بر یک رخداد باشند ، مبدل شدند ،یک خلأ و یک شکاف در هر دو فیلم وجود داشت که ناخواسته می توانست هسته مرکزی آنها را شکل دهد و فیلم ها طور دیگر بسط و به فرجام برسند ولی به دلایلی این مازادها به حال خود رها می شوند.

همیشه چیزی مازاد در هر فیلم می توان یافت که از ناخودآگاه فیلمساز عبور می کند و‌خود را بر کلیت اثر تاثیر می گذارد بدون آنکه فیلمنامه نویس و یا حتی کارگردان آن را حس کند . در «ردّ خون» محمد حسین مهدویان، جدال سازمان و فردیت به تمامی شکل می گیرد.

فردیتی که در عین وفاداری به تشکیلات در هر دو سوی ماجرا می خواهد حق انتخاب را برای خود قائل باشد ولی در این انتخاب دچار تردید می شود و توسط کسانی که اصلا تردید نمی شوند به کنترل در می آیند.فردیت خود را در تعلق عاطفی نسبت به خانواده از خواهر بگیر ، شوهر تا فرزند می بیند . این تضاد در نهایت به نفع تشکیلات صورت بندی می شود بدون آنکه این تعلق امکان بسط دراماتیک بیابد

در فیلم رسول صدر عاملی تضاد بین وفاداری به آن دیگری _ یک دوست _ و کامیابی فردی و پشت پا زدن به وفاداری به لبه های فروپاشی اخلاق نزدیک می شود ولی این رویکرد رادیکال تر از آن است که در سینمای ایران اتفاق بیفتد. بی تفاوتی نسبت به رنج و‌مرگ دیگران از جسارت فیلم بیرون می ماند ولی ناخواسته در چهره ها و بازی ها بیرونی می شود .

سردی در قبال یک حادثه تلخ اگر آگاهانه صورت می گرفت می توانست سینمای ایران را به یک تجربه متفاوت بکشاند . ولی همین پرهیز پایان فیلم را هر چند در تعلیق رها می کند و‌تماشاگر می فهمد نظم اخلاقی ماجرا نباید مخدوش شود .

شاکله هر دو فیلم اجازه ساختار شکنی به هر دو فیلمساز نمی دهد ولی در « ردّ خون » این مازاد ظهور و بروز بیشتری می یابد. اما مازادهایی که در بقیه فیلمها هم قابل رصد اند نشان می دهد اگر فیملسازان به جای مهندسی کردن بر اساس قواعد اداری شاکله فیلم شان به ناخودآگاه هنری شان بیشتر میدان دهند ما می توانیم با فیلم های عمیق تر و هستی شناسانه تری روبرو شویم.

با این حال فضای کلی اداره سینما ، بی حوصلگی فیلمسازان در عمیق تر شدن تا مدتها این فرصت را از تاریخ سینمای ما دریغ می کند و فیلمهای ما بیش از حد اغلب فیلم ها پیش از حد عقلانی از نوع ملاحظه کارانه اش و هندسی می شوند و از شوریدگی و از لحظات ناب در آنها ردپایی نمی یابیم و به همین دلیل عصر کنونی در سطح سینمای متوسط و شاید خوش ساخت می ماند و اما هیچ پرشی به سمت جلو و خلق سبک های جدید را شاهد نخواهیم بود.

البته غیاب نقدهای جدی و درست را هم دستِ کم نگیرید.