بی قراری در “قرارِ بی قراران ” رادیو ایران

“قرارِ بی قراران” اسم زیبائی است که چند سالی است زینت بخش برنامه سحر های ماه رمضان رادیو ایران است. برنامه ای که تلاش دارد اوقات معنوی سحر را با مطالب متنوع در کنار روزه داران به اذان صبح پیوند زند.

برنامه های سحرهای ماه رمضان را می توان نقطه عطف برنامه های رادیو در این ماه مبارک دانست.چراکه هنوز که هنوز است بسیاری از مخاطبان ترجیح می دهند این لحظات را با رادیو سپری نمایند. به جز افرادی مثل من که به صورت نوستالژیک رادیو را برای شنیدن دعا ومناجات وسخنرانیهای ماه رمضان بر بقیه رسانه ها ترجیح می دهیم ، بسیاری از مخاطبان بدون آنکه متوجه باشند تحت تأثیر ماهیت رسانه ها ، رادیو را برای شنیدن در سحرها برمی گزینند . برخلاف هنگام افطار که از نظر ماهیت رسانه ایش سازگاری بیشتری با تلویزیون دارد. از این رو می توان برنامه های سحر ماه مبارک رمضان  را گل سرسبد برنامه های رادیوئی دانست. از قدیم نیز دست اندرکاران رادیو اعم از برنامه سازان و مدیران اهتمام ویژه ای برای تهیه و تدارک برنامه های سحرگاهی شبکه های رادیوئی داشته ودارند. به همه این عزیزان در این ماه عزیز دست مریزاد می گوئیم وبرایشان آرزوی موفقیت می نمائیم .

اما ذکر چند نکته ای را درباره برنامه “قرارِ بی قراران ” از منظر یک برنامه ساز آشنا با مسائل رادیو و دیدگاههای مخاطبان ضروری می دانم :

۱- برنامه امسال قراربی قراران در ۷ شبی که پشت سرگذاشتیم از بی ثباتی در اجرا رنج می برد. شبهای اول و دوم علاوه بر گوینده برنامه جناب آقای محمد محمدی نصرآبادی به عنوان کارشناس مذهبی در برنامه حضور داشتند اما در شبهای بعد این نقش تغییر کرد یک شب گوینده برنامه عوض شد شب دیگر گویندگان حذف شدند و خود اقای نصر آبادی نقش مجری را ایفاکرد .این نشان می دهد که برنامه ریزیهای قبلی در این باره به خوبی صورت نپذیرفته است و اکیپ اجرائی از قبل درست چیده نشده اند چرا که تغییر گویندگان برنامه سحر به جز موارد استثنائی کاری حرفه ای نیست. به هرحال ظرفیتهای گویندگان از قبل مشخص است و اکیپ سازنده برنامه باید هفته ها قبل تصمیم قطعی خود را برای تعیین گوینده برنامه گرفته باشند نه اینکه دو شب بعد از اجرا تصمیم به کنار گذاشتن گوینده گرفته شود.

۲- چنین وضعیتی در مورد کارشناس برنامه نیز صادق است. برنامه در یک هفته گذشته ثبات لازم را از بعد کارشناسی نداشته است.گاهی یک مجری کنار گوینده به عنوان کارشناس ظاهر شده است و گاهی همین کارشناس نقش مجری را بازی کرده است. بهتراست از همان ابتدا تکلیف  جناب آقای نصرآبادی در برنامه مشخص شود . اگر ایشان  کارشناس برنامه هستند بسیار خوب گوینده کار خویش را انجام دهد و کارشناس هم کار خود اما اگر ایشان مجری هستند ،نشستن مجری در کنار گوینده یک اشتباه حرفه ای است . ظاهرا این موضوع از شب هفتم درک شده و از آقای نصر آبادی به عنوان مجری در کنار کارشناس مذهبی جناب آقای دکتر افتخاری استفاده شده است . و این تازه همان ترکیبی است که سال گذشته نیز در همین برنامه تجریه شده است و نسبت به تجربه شبهای اول این برنامه در سال جاری موفقتر بوده است .لذا در شب هفتم و هشتم برنامه با حذف گوینده وبا ترکیبی شامل مجری گری اقای نصرآبادی و کارشناسی حجه الاسلام دکتر افتخاری به طور زنده پخش گردیده است.

این نقص بزرگی برای رادیو ایران به عنوان صدای ملی است که چیدمان برنامه  مهم سحرگاهی آن ، دریک هفته دائما تغییر کند و بعد از آن به چیدمانی بازگردد که سالهای قبل تجربه شده است.به عبارت بهتر اگرچیدمان سالهای قبل مناسب بود ،چرا امسال باهمان چیدمان برنامه را شروع نکرده و اگر مناسب نبوده چرا بعداز یک هفته به همان چیدمان بازگشته است؟

این دو مورد درحوزه طرح وبرنامه و تولید باید مورد توجه ودقت نظر قرارگیرد.

۳-نکته بعد نوع تعامل مجری با کارشناس برنامه است که نوعی مرید و مرادی را تداعی می کند. البته شدت ارادت آقای نصرابادی نسبت به جناب اقای دکتر افتخاری  وتواضع این استاد حوزه ودانشگاه ستودنی است اما این رابطه شخصی نباید کلیت برنامه را تحت الشعاع خود قراردهد چراکه این برنامه مخاطبان میلیونی داشته و باید تمام ملاحظات برای یک ارتباط عمومی در رسانه ملی لحاظ شود.  البته مشابه این نوع از مراوده ،دراجراهای برخی دیگر از مجریان برنامه های مذهبی تلویزیون با کارشناسان مورد توجهشان نیز مشاهده می شود که آن هم از منظر مخاطب شناسی قابل نقد است.

۴- شلوغی برنامه در برخی از دقایق آنقدر زیاد است که مخاطب را با تشویش مواجه می سازد به خصوص در لحظات نزدیک به اذان . دقایق مانده به اذان دقایق آرامش بخش است اما آیتمهای تقطیع شده و کوتاه در ۵ دقیقه منتهی به اذان به خصوص کارهای افکتیوی که در قالب جینگل یا نظایر آن در این لحظات پخش می شود نوعی بی قراری استرس زا رابرای مخاطب به ارمغان می آورد .به خصوص آنکه در این قطعات الله اکبر اذان هم پخش می شود. تهیه کننده محترم برنامه باید درنظر داشته باشد که شعار الله اکبر نباید قبل از موعد اذان پخش شود واستفاده از این فراز از اذان قبل از رسیدن وقت شرعی باعث اعوجاج ذهنی مخاطب می شود. متاسفانه استفاده از فرازهائی از اذان در برنامه های قبل از اذان مدتهاست در برنامه های مختلف رادیوئی و تلویزیونی شایع شده است که قابل توجیه نیست.

۵- آخرین نکته ای که لازم است یاداوری کنم ،عربی سازی مناجاتهاست که البته مهمترین نکته این نوشته است.

به جز دعای سحر که قبل از اذان صبح پخش می شود و تعقیبات مشترکه ماه رمضان که بعد از فریضه نماز باید پخش شود و به دلیل آنکه این دعاها از اساس به زبان عربی است مانند دعای یاعلی یاعظیم دلیل منطقی دیگری برای استفاده از اشعار و مناجاتها به زبان عربی در قالب تواشیح،ابتهال با نظایر آن در رادیو ایران به عنوان صدای ملی وجود ندارد.

زبان فارسی به عنوان زبان دوم جهان اسلام شناخته می شود و رادیو ایران باید به عنوان صدای ملی مروج این زبان شیرین باشد. همه می دانیم که ظرفیتهای اشعار فارسی در مناجات نامه های شاعران پارسی گوی آن قدر زیاد است که به راحتی در شمارش در نمی آید دراین صورت چه لزومی دارد این رادیو که مخاطبانش اقشار مختلف مردم کشورمان هستند به جای شنیدن مناجاتهای فارسی مناجاتها یا مدایحی به زبان عربی بشنوند که بسیاری از آنها هیچ ارتباط معنا شناسانه ای با متن  آن برقرار نمی کنند.

نگارنده خود دارای مدرک لیسانس زبان وادبیات عرب بوده و در نوجوانی هم در گروههای تواشیح فعالیت داشته اما اقرار میکند که معنای بسیاری از این اشعار عربی را که دربرنامه سحرگاهی این شبکه وشبکه های دیگر پخش می شود را نمی داند .شاید مخاطبان رادیو قرآن ورادیو معارف به دلیل انس فراوان با زبان قرآن ومتون عربی حوزه های علمیه لذت بیشتری از این مناجاتها،تواشیح وابتهالها ببرند اما یک ایرانی مسلمان با شنیدن اشعار ومناجات فارسی الفت بیشتری دارد.

سالهائی که افتخار تهیه کنندگی برنامه های ماه مبارک رمضان رادیو را داشته ام با کوهی از نوارهای ریل ، واخیرا سی دی های مناجاتهای فارسی خوانندگان و مدیحه سرایان هموطنم آشنا شدم که شنیدن تک تک آنها ماهها زمان لازم داشت و دارد .از مناجاتهای به یاد ماندنی مرحومان ذبیحی  و  صالحی گرفته تا سلیم مؤذن زاده و قاسم رفعتی و محمد علی کریمخانی، از استاد شجریان نمی گویم اما چرا مناجاتهای استادزنده یاد رضوی سروستانی ویاقطعات آوازی استاد شهرام ناظری را نمی شنویم. مداحان اهل بیت هم که فقط به مداحان مشهور تهران خلاصه می شوند اما همینها نیز همچون حاج منصور ارضی و مهدی سماواتی هم سهم کمتری نسبت به مدایح عربی و تواشیح دارند.

فقدان استراتژی در استفاده و رواج زبان فارسی در برنامه های رادیو کاملا مشهود است و از این ظرفیت بزرگ در فضا سازی روحانی ومعنوی کمتر استفاده می شود.

اکنون تا پایان ماه مبارک رمضان بیشتر از ۲۰ شب زمان باقی است و این امید که برنامه های بهتری را در ماه رمضان از رادیو بشنویم به خصوص در سحرهای پیش رو.(متن از ایسنا)

ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

7 + 3 =