لقمه های کوچکی از ادبیات: گفتگو با مترجم جوان امیرحسین میرزائیان- قسمت دوم
دیروز بخش اول گفتگو با امیرحسین میرزائیان مترجم جوان کشورمان را تقدیمتان کردیم . او به عنوان یکی از دانش آموزان مدارس تیزهوشان به ما گفت که چگونه دانش آموزان این مدارس فقط برای درخشش در درس ریاضی تشویق می شوند و سهم ادبیات و هنر در این مدارس تحقیر بوده است . او اینک از موفقیتهایش در کار ترجمه به ما می گوید. دومین و آخرین بخش این گفتگو را بخوانید.
آقای امیرحسین میرزائیان مترجم ، کار ترجمه را از چه زمانی بطور اختصاصی و جدی شروع کرده است؟ در مورد کارهایی که ترجمه کرده اید و ژانر آنها کمی توضیح بدهید.
اولین کتاب من به نام ”پیترپن سرخپوش” که دنباله ای بر رمان کلاسیک پیترپن است، در سال ۸۹ با همکاری انتشارات “گیسا”چاپ شد. من آن روز ها مترجم نوقلمی بودم که به جز چند مقاله در مجلات سابقه ای نداشتم. گیسا مرا و کتاب هایی که برای ترجمه و انتشار معرفی میکردم پذیرفت و به من فرصت دیده شدن داد. فرصتی که امیدوارم همه ی کتاب اولی هایی که سزاوارش هستند، به دست بیاورند. به خصوص از ویراستار مجموعه کتاب هایم در گیسا یاد می کنم که هم رسم درست نوشتن و هم کار درست و بالندگی درست را به من یاد داد. تا این لحظه او بزرگترین استاد زندگی ام بوده و من همیشه وامدارش خواهم ماند.
بعد از آن همکاری ام را با انتشارات “جیحون” در زمینه کتاب های روانشناسی ، روانشناسی موفقیت و خودیاری شروع کردم که تا امروز ادامه دارد . جیحون باعث آشنایی من با ناشران دیگری هم شد و من تا حدود زیادی زیر سایه ی این نام در صنعت نشر کشور شناخته شده ام. امیدوارم که همانقدر که من از همکاری با آنها خوشحالم، آنها هم از من راضی باشند.
اما برای موسسه ی نشر وتحقیقات ذکر(کتاب های قاصدک) بیشتر مجموعه رمان های علمی- تخیلی ، ترسناک و طنزآمیز نوجوانان را ترجمه میکنم.یک نمونه آن مجموعه ی نه جلدی “ماجراجویان کهکشان”است که نویسنده ی محبوب این روزهای بچه های دنیا، تومی دونبوند، آن را نوشته است. اینها کتاب هایی با فصل های کوتاه، تصویرهای زیاد و هیجان انگیز و رگه هایی از طنز هستند که برای تشویق کودکان و نوجوانان به کتابخوانی بسیار مناسبند. این مجموعه مورد تأیید سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی وزارت آموزش و پرورش است و طبق نظر این سازمان، استانداردهای یک کتاب آموزشی و تربیتی مناسب را دارد. مجموعه کتاب های مخصوص فرزند پروری برای بزرگسالان هم دیگر حاصل همکاری من با نشر ذکر است. این کتاب ها که بسیار به روز هستند ، مشکلات و اختلالات رفتاری شایع در میان نوجوانان امروز که بسیاری از والدین از آن کاملا بی خبرند را شرح می دهند و والدین را برای کمک به نوجوانشان راهنمایی می کنند. کتاب ”رازهایی که دخترتان به شما نمی گوید” مثال خوبی از این مجموعه ها است.
با “شرکت انتشارات فنی ایران” در تهیه ی کتاب های آموزش مهارت های زندگی برای کودکان همکاری می کنم. این کتاب ها به دقت دستچین می شوند تا پاسخگوی نیاز والدین و کودکان کشورمان به آموختن چیز های آموختنی در زندگی، قبل از آنکه خیلی دیر بشود، باشند.
حاصل همکاری ام با ”انتشارات کتابسرای نیک” هم تا امروز سه جلد کتاب مجموعه داستان های مینیمالیستی و میکروفیکشن، از جمله کتاب های “کوتاهترین ها از عشق تا مرگ” و “داستان های یک لقمه ای” بوده است . نویسندگان این کتاب ها تمام سعیشان را میکنند تا برای خواننده های امروزی لقمه های کوچکی از ادبیات بگیرند که با کمترین حجم ممکن، تا مدت ها خوراک ذهن آنها باشد.من در کتابسرای نیک افتخار همکاری با استاد کاوه میرعباسی را در تهیه ی دو جلد از مجموعه کتاب های ”نامه های نامداران” هم داشته ام. این مجموعه ، همانطور که از اسمش پیداست،جنگی از نامه های عاشقانه مشاهیر ادبیات و هنر است که با ترتیب خاصی طبقه بندی شده و خواننده را در شهرهای عشق می گرداند.
اخیرا ترجمه ی مجموعه ای از آثار کلاسیک کودک که نشر سپاس به صورت کتاب هایی نسبتا نفیس با تصویرگری های شگفت انگیز “مانوئلا آدریانی” منتشر کرده را انجام داده ام که امیدوارم برای بچه ها چندان گران نباشند. این کتاب ها مهمانی افسون هنر بوم و قلم مو و فرزانگی افسانه های کهن هستند.
آقای امیرحسین میرزائیان ، از آنجایی که ما به عنوان نویسنده ایرانی ، قشر عظیمی از مخاطبان پسر نوجوان را نادیده گرفته ایم ، آیا به نظر شما ترجمه میتواند این خلا را پر کند؟
البته این فضای خالی پر می شود اما اینکه چطور پر شود مهم است.کتاب های ترجمه ، پسران نوجوان را با دنیاهایی آشنا می کند که گرچه جذاب و حتی آموزنده است، اما دنیای آنها نیست. اگرچه نویسندگان کودک و نوجوان جهان سعی می کنند با زبان مشترک ادبیات به مسائل مشترک انسانی بپردازند، اما حرف نویسنده ای که خودش در این خاک بزرگ شده و گیرم با یک فاصله زمانی کمابیش همان چیزهایی را دیده که مخاطبش دارد می بیند، بیشتر به ذهن و دل مخاطب راه پیدا می کند و ماندگارتر میشود. مثلا خود من در نوجوانی ام کتاب های ترجمه با ارزش زیادی خوانده ام، اما امروز بیشتر اسم شخصیت های رمان های خانم فریبا کلهر یادم مانده و هر وقت احساساتی میشوم، قلمم لحن حماسی بازنویسی اسطوره ی گیلگمش ایشان را به خودش می گیرد.(اینها را به خود ایشان هم گفته ام! ) ما مترجم ها فقط می توانیم سعی کنیم که کتاب هایی را انتخاب کنیم که حرف مشترک بیشتری برای نوجوان فارسی زبان داشته باشد ، در ترجمه گم نشویم و حتما هم با قلم ”فارسی” بنویسیم. ترجمه برای کودک و نوجوان مکمل کار نوشتن برای آنهاست، در جای خودش امری واجب است که بچه ها را فرای مرز های جغرافیایی، با چیزهایی که باید درباره ی جهانی که در آن زندگی می کنند بدانند، آشنا می کند. به نظر من کتاب هایی در جهان هست که هر کودکی باید آنها را بخواند و تنها راه هم ترجمه است.
و سخن آخر امیرحسین میرزائیان:
تا امروز کتاب های روانشناسی من موفق تر بوده اند، تجدیدچاپ شده اند و به کتاب صوتی تبدیل شده اند، اما من بیشتر دوست دارم به عنوان مترجم کودک و نوجوان و ادبیات داستانی به خاطر سپرده شوم و امیدوارم اینطور بشود. ترجمه کار آسانی نیست، و پیدا کردن راه مستقیم از میان هزارتوی بازار نشر هم همانقدر دشوار است. توصیه ام به آنها که در فکر آغاز این کارند، این است که همیشه یادشان باشد روزهای سخت دوام نمی آورند، اما آدم های سخت چرا. من بارها در تاریکی ها به خودم گفته ام:” باید ادامه دهی، نمی توانم ادامه دهم، ادامه خواهم داد”.
زندگی با کسی که کتاب ها را به آدم ها ترجیح داده هم کار آسانی نیست. بگذارید در این فرصت از پدر و مادرم هم که در هر شرایطی مرا حمایت و گاهی تحمل کرده اند تشکر کنم.
در آخر از شما ، سرکار خانم فصاحت، که زحمت این مصاحبه را کشیدید، و همینطور مجموعه ی هنرلند سپاسگزارم.
