باگذشت بیش از ده روز از تغییرات اخبار ساعت ۲۱ شبکه اول سیما ، اشکالات ابتدائی که طبیعی است و ناگزیر به وجود می آید جای خود را به استقرار دراین بخش داده است واکنون می توان تاحدودی به نقد وبررسی این بخش مهم خبری از دید رسانه ای پرداخت .نوشته زیر از جمله نوشته های خوانندگان «هنرلند» است که به نقد این بخش خبری ازمنظر ارتباطی پرداخته است.
محمد امیر سجادی
تغییراتی که در خبر ۲۱ شبکه اول سیما رخ داد احتمالا توجه همکاران رسانه ای ما را هم جلب کرده، تلاش برای بهبود برنامه ها اساسا ممدوح است و باید این تلاش همکاران خبر را ارج نهاد، روشن است که کارگردانی اخبار با این تنوع آیتمها و کنداکتور پر اجزاء کار سختی است، لیکن نکاتی چند به زعم بنده مهم است،
اول آنکه گونه زبانی در خبر هنوز مشوش است و به فرم روشنی در استفاده از زبان نرسیده، خبر به صورت سنتی در کشور ما مبتنی بر نوشتار رسمی بوده و نه گفتار محاوره، شبکه ای مانند بی بی سی فارسی مدل کاملا روشنی در استفاده از زبان دارد و تکلیف خودش و مخاطب را روشن کرده، ادبیات رسمی در قرائت خبر و زبان محاوره در گفتگو ها، هر دو گونه ی زبانی نیز از فضای فاخر اجتناب کرده و تا جای امکان به ادبیات ملموس و پر استفاده مردم نزدیک است، آنجا ادبیات در خدمت ژورنالیسم است اما خبر ما هنوز در طراحی گونه زبانی مشوش است، نه تکلیف خودش مشخص است نه مخاطب، مجری خبری را محاوره می خواند، خبر بعدی را رسمی! معلوم نیست قرار است گونه زبانی کجا محاوره باشد و کجا به ادبیات کتابت! شاید بتوان گفت بخش ورزشی خبر و هواشناسی از بخشهای موفقی هستند که گونه ی زبانی روشن و قابل قبولی برای خود دارند.
نکته دوم بعضی اجراهای خشک و نچسب است، به نظر میرسد برخی مجریان تفاوتهای حرفه ای میان گویندگی و اجرا را نمیدانند و به همین دلیل در قالب اجرا گویندگی میکنند، به گمان حقیر آقای اصغری( مجری بخش هواشناسی) از معدود اجراکنندگانی است که تشخص حرفه ای خود را یافته است.
نکته سوم آنکه در این چند ساله تغییرات در برنامه های خبری به نحوی بوده که کشف تقلید صدا و سیما از دیگر شبکه ها برای مخاطبانی که به ماهواره دسترسی دارند کار آسانی است، به نحوی که اکنون میتوان اشاره کرد که هر تغییر ریز و درشت دقیقا تقلید از کدام برنامه ی خبری از کدام شبکه بیگانه است! بخشی از این اشکال به ایده پردازی های همکاران خبر برمیگردد که به گمان من بیش از آنکه دغدغه ی حرفه ای شدن داشته باشند دغدغه ی ایدئولوژیک شدن خبر را دارند، آنها به زعم خود در ظرف دیگران محتوای ایدئولوژیک خود را القا میکنند.
نکته چهارم و اصلی ترین مطلب به نظر بنده آنست که صدا و سیما علیرغم آمارهای رسمی امید بخش از کثرت مخاطبانش، خوب میداند که ضریب تاثیر بالایی ندارد و باید تغییراتی ایجاد کند اما با تغییر در فرم میکوشد از آن تغییر که باید بگریزد، درشت کردن دکور و تنوع میزهای خبر، ایستادن بجای نشستن، گفتگوهای مثلا چالشی و کوتاه، استفاده از گویندگان متکثر، کنداکتور پر شتاب و پر تغییر و…همه ی اینها فرار از تغییر اصلی است، آنچه باید تغییر کند و نمیکند نگاه حرفه ای و بی طرف به خبر به جای نگاه ایدئولوژیک است!
نیک میدانیم که هیچ رسانه ای صد در صد بی طرف نیست و نمیتواند باشد، آنچه مقدور و ممدوح است حداکثر بی طرفی است، رسانه ملی ما در حوزه خبر برای خودش رسالت ایدئولوژیک قائل است و نه تنها در عمل که در تئوری رسانه ای اش هم قائل به بی طرفی نیست، و دقیقا همینجا گرفتار یک پارادوکس حرفه ای است، چون خبر وقتی معتبر و تاثیر گذار است که از زاویه دید ناظر بی طرف بیان شود.
چند سال قبل وقتی انتفاضه دوم در سرزمینهای اشغالی اتفاق افتاد رییس رسانه ملی با افتخار از کمیت زیاد اخبار انتفاضه میگفت، آن هم در دیدار با یکی از بزرگان سیاسی حماس! حالا تصور کنید چقدر روایت اخبار صدا و سیما از این واقعه میتواند قرین به واقعیت باشد!!!