آب در جلگه ها به آرامی روان است | برای ویلیام فاکنر (به مناسبت ۶ ژوئیه سالمرگ نویسنده)

ویلیام فاکنر زود شروع کرد اما دیر شناخته شد و در آخرین سال های عمر به شهرت رسید. به رغم توصیه” شروود آندرسن” که «فاکنر» را با استعداد می دانست، ناشرها از چاپ آثار او امتناع می کردند. در سال ۱۹۲۴ یک مجموعه شعر منتشر کرد و در سال ۱۹۲۹ یک ناشر نیویورکی با بی رغبتی کتابی از او به چاپ رساند. حدود چهل سال بعد از انتشار اولین اثرش در سال ۱۹۶۰ نشریه معتبر” نیواستیتزمن” نوشت:

“«فاکنر» بزرگترین رمان نویس زنده انگلیسی زبان است“.

منتقدین گفته اند، «فاکنر» از «اولیسِ جویس» به راه افتاد و در جاده تنباکوی کالدول پیش رفت. او از «بالزاک» زیاد آموخته بود و در تمام رمان هایش از این اندوخته با قدرت و توانایی استفاده کرد. افراد داستان های «فاکنر» همیشه و در همه جا هستند. فردی اگر از یک داستان خارج می شود در داستان دیگر باز حضور پیدا می کند.

شکوه انحطاط

شکوه انحطاط، مضمون مشترک تمام آثار «فاکنر» است. زوال خانواده های طبقه بالا که در اولین و مهترین رمانش ” سارتوریس ” مطرح شده مضمون اصلی و محوری آثار دیگر او نیز هست. «فاکنر» زاده جنوب است و آثارش ثبت تاریخ زوال سرزمین میسی سی پی، و همچنین بزرگترین مرثیه سرای جنوب نیز هست.

در رمان های فاکنر طبیعت بکر، مزرعه، درشکه و …، با شهر، بانک و اتومبیل جا عوض می کند و جنوب به طرحی رنگ باخته از شمال تبدیل می شود. و مردان کاسبکار سودجویِ مبادی آداب، که در دستی ویسکی و در دست دیگر سیگار دارند و تنها پول و جنسیت و شهوت محرک آنهاست، جای مردان معتقد به اصول اخلاقی را می گیرند.

هیچ یک از این افراد نمی توانند ار دست او خلاص شوند تا اینکه «فاکنر» آنها را به تمامی نشان داده باشد و در واقع در یک اثر ممکن نیست تمامیت یک شخصیت را مشاهده کرد، اما شخصیت اثر قبلی در آثار بعدی بسط پیدا می کند و کامل تر می شود.
این گونه موارد باعث دشواری خواندن آثار «فاکنر» شده؛ در هم ریختن توالی و ترتیب رویدادها و نادیده گرفتن تسلسل آنها و بازگشت پی در پی به گذشته، و توضیح زمان حال با صحنه ای از گذشته، طرح های داستان های او را پیچیده، در هم تنیده و اسرار آمیز می کند.

رازهای داستانهای فاکنر

برای فهم یک راز در داستانهای فاکنر، بیش از صد صفحه حوادث و وقایع پیچیده را باید بخوانیم تا به آن پی ببریم. سبک فاکنر اسرار آمیز، پیچیده، آشفته، وهم وار، قوی و بسیار بدیع است. او شتابزده می نویسد و واژه روی واژه تلنبار می کند و تصاویر مانند امواج پی در پی روی هم سوار می شوند. جریان سیال ذهن ویژه فاکنر است و رمان و داستان با پدیده سیال ذهن او بزرگترین جهش در طول عمر خود را به دست آورد.

نثرفاکنر

نثر «فاکنر» قوی و شاعرانه است. او بارها گفته: هیچ اتفاقی صرفاً واقعیتی عینی، روشن و واضح نیست، بلکه آمیزه ای از ادراک ها، خاطرات، حس ها وهم ها و باورهای آدمی است؛ این عدم وضوح با نثر قدرتمند و شاعرانه او است که به تصویر و مفهوم روشن تبدیل می شود.

او در تکمیل این نظر بیان می کند:

هر ناظری بخشی از رویداد را – آن هم ناقص از زاویه دید خود می بیند. و حقیقت که منشوری است نا مشخص از همین نظرهای پراکنده ساخته می شود. به همین دلیل است که بعضی از آثار او نه بر اساس فصل ها، بلکه بر اساس روایتگران تقسیم بندی می شود.

جایزه نوبل

کاشف سرزمین ” جفرسون ” و خالق شهر ” یوکناپاتافا ” ( آب در جلگه ها روان است – واژه ای از سرخپوستان چیکاسا ) درسال ۱۹۴۹ جایزه نوبل و در سال ۱۹۵۷ جایزه پولیتزر را در یافت کرد. خطابه ارزشمند فاکنر در آکادمی نوبل ادبیات که آوازه جهانی دارد ، متنی بسیار منسحم، بشارت دهنده و عاطفی است و برای علاقه مندان به آثار او می تواند به مثابه دروازه ورود بر جهان فاکنر باشد و نقطه کانونی آثار او را به ما نشان دهد.

سخنرانی فاکنر و مضمون پیروزی

او در این خطبه کوتاه در سال ۱۹۵۰موقع دریافت جایزه اینچنین ایراد کرد:

” انسان نه فقط تاب خواهد آورد، بلکه پیروز نیز خواهد شد.”

پیش از این «فاکنر» دو بار این مضمون را در آثار خود به کار برده بود و برای بار سوم در استهکلم خطاب به جهانیان بر زبان آورد. او که از انحطاط می نوشت و قتل انسان ها و رنج سیاه پوستان ، و ظلم و ویرانی را به تصویر می کشید، انسان را قوی تر از همه چیز می دانست.

با اینکه فاکنر در آثارش از خود چهره ای تقدیر گرا ارایه کرده و به اجتناب ناپذیری وقایع اعتقاد دارد ، و زندگی را به مثابه بار سنگین می داند که انسان باید آن را بی آنکه پاداشی نصیبش شود، بر دوش کشد، بسیار شکیباست و به انسان باور دارد. هر چند سال ها بعد، در سال ۱۹۵۷ کلمه ” پیروز” را حذف کرد و در رمان شهر نوشت: ” .. انسان تاب می آورد و این وظیفه ماست که مبارزه کنیم، مقاومت کنیم، تاب آوریم و باقی بمانیم.”
فاکنر بزرگترین دشمن انسان را ترس می داند. و می گوید: نترسید از اینکه نظم موجود را به چالش بکشید.