نقد کتاب پولینا چشم و چراغ کوهپایه نوشته آنا ماریا ماتوته

به مناسبت هفته کتاب کودک

پولینا چشم و چراغ دهکده نام داستانی نوشته آنا ماریا ماتوته نویسنده اسپانیایی زبان و برنده جوایز ادبی بسیار من جمله جایزه ادبیات کودک و نوجوان است.که به مناسب هفته کودک به نقد و بررسی آن خواهیم پرداخت.

داستان «پولینا چشم و چراغ دهکده» در مورد زندگی پولینا, دخترکی است که پدر و مادرش را از دست داده است

و با دختر عموی تنی پدرش “سوزانا” زندگی می کند.اما در ده سالگی به مرضی مبتلا می شود که به ناچار حتی

موهای سرش را می تراشد و برای دور شدن از آلودگی شهر به روستا و نزد پدربزرگ و مادربزرگش می رود.

ماجرای زندگی پولینا از لحظه عزیمت به روستا آغاز می شود.

"پولینا چشم و چراغ کوهپایه"، اولین کتاب از این نویسنده اسپانیایی است که اولین بار در سال ۱۳۵۲ با ترجمه محمد قاضی در ایران منتشر شد
پولینا چشم و چراغ کوهپایه

پولینا چشم و چراغ کوهپایه با سبک و نثر دلنشین خود همانند سایر آثاری است که همدوره اش هستند. نویسنده چنان ماهرانه رئالیسم را با زندگی دخترکی ده ساله در میآمیزد که خوانندگان بی هیچ تعللی همذات پنداری می کنند.

آنچه را در زندگی پولینا خواهیم دید, از لحاظ  شخصیت پردازی بسیار مشابه داستانهای معمول آن دوران است, آن شرلی, جودی

ابوت , هایدی و … همگی دختران یتیم , با پشتکار و نه چندان زیبایی هستند که صرفا با تکیه بر هوش و توانمندی خود به جایگاه

مد نظرشان می رسند.

آنا ماریا ماتوته , داستان پولینا را از زندگی واقعی خودش الهام گرفته است , ردپای زندگی شخصی آنا ماریا در داستان پولینا به وضوح دیده می شود. چرا که وی به علت یک دوره بیماری در کودکی به نزد پدر بزرگ و مادربزرگش می رود .

آنا ماریا ماتوته نخستین زنی بود که به عضویت آکادمی زبان اسپانیا در آمد.

همانطور که پولینا با پشتکار بسیارش الفبایی را برای با سواد کردن پسرک همبازی نابینایش اختراع میکند که تا آن زمان در کشور نبوده است.

وجود شخصیت خشنی مانند “سوزانا” در داستان , خواننده را به یاد شخصیت “خاله هتی” در کتاب آن شرلی می اندازد.

وجود چنین شخصیتهایی در آن دوران , شاید از لحاظ روانی به این علت بود که ترحم و دلسوزی برای دخترکان یتیم, آن ها را به

افرادی لوس و ضعیف نکند. نظم, تلاش , استمرار در هدف و پایبندی به آداب اجتماعی , چیزهایی است که پولینا از شخصیت

” سوزانا” می آموزد و به همین علت مهربانی سایرین در مقابل پولینا هرچه بیشتر به چشم می آید.

تلاش زنان برای تاثیرگذاری در جامعه خواه کوچک مثل روستا,خواه بزرگ به اندازه کشورهای اروپایی درگیر جنگ های داخلی, نشان می دهد که در

سالهای آغازین قرن بیستم تا چه اندازه به نقش اندیشه و افکار زن در تربیت جامعه اهمیت داده می شده است.

بنابراین کتابهایی از دسته “پولینا” صرفا نه برای سرگرمی, بلکه جهت آموزش برای کودکان و نوجوانان نوشته می شده اند.

اگرچه امروزه با بالاگرفتن تب مصرف گرایی , غنای ادبیات  کودک و نوجوان از لحاظ بار اخلاقی کمابیش در سرتاسر جهان دچار افول شده است .

پدربزرگ,مادربزرگ و سایر خدمه منزل با پولینا چون عضوی قدیمی برخورد می کنند, اهمیت نقش خانواده در رشد و شکوفایی استعدادهای فرزند, هرچند شکاف نسلها مابینشان زیاد باشد, امری انکار ناشدنی است.

حتی “نین” پسرک نابینای یکی از رعیتهای پدربزرگ پولینا, برای مداوای بیماری اش در خانه پدربزرگ پولینا و در جمع خانواده آنها می ماند نه در بیمارستان,زیرا اعتقاد بر این بوده است که شادی و رشد کودک مرهون عشقی است که از خانواده دریافت میکند.

پولینا مانند یک مادر می کوشد تا “نین” نابینا را آموزش دهد به همین منظور الفبایی را اختراع می کند تا با گشودن درهای دانش,

نشان دهد اگرچه ویژگی بارز مردان آن زمان زور بازویشان بوده است, اما جامعه ای که به سمت مدرنیته می رود نیاز به مردانی

اندیشمند نیز دارد.

اگرچه پولینا از نعمت مادر محروم است اما در سرتاسر این داستان زنانه میبینیم, یک دختر ذاتا مادری است که خواهان پیشرفت خود, فرزندان, جامعه و کشورش است و تنها نیاز به بستری مناسب برای شکوفایی این استعداد ذاتی دارد.

  • پدربزرگ گفت:” در اینکه او می تواند آدم مفید و به درد بخوری شود, هیچ مشکلی ندارم. او بچه بسیار باهوشی است و حتم دارم که اگر بخواهد می تواند در زندکی دست به کارهای بزرگی بزند.”

کانون پرورش فکری به مناسبت پنجاهمین سال تاسیس خود دست به چاپ مجدد ” پولینا چشم و چراغ کوهپایه” می زند تا نشان دهد در قرن بیست و یک که ادبیات کودک و نوجوان رو به افول است , شاید بد نباشد نگاهی به داستانهای تاثیرگذار قرن بیستم انداخت.

کتاب ” پولینا چشم و چراغ کوهپایه ” نوشته آناماریا ماتوته به دست توانای محمد قاضی در سال ۱۳۵۳در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به چاپ رسید و در سال ۱۳۹۴ تجدید چاپ شد.

 

ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

− 1 = 1