سید علینقی امین(۱۳۷۹-۱۲۹۷)

زندگینامه استاد فقید سید علینقی امین مدرس معقول و منقول

سید علینقی امین (سبزوار ۱۲۹۷- تهران ۱۳۷۹) مدرّس معقول و منقول، مورخ، حکیم، متکلم، عارف، ادیب، شاعر و نویسنده، فرزند میر سید حسن امین الشریعه و بی بی عالم عربشاهی بود. استادان بزرگ وی علاوه بر پدرش امین الشریعه و عمویش نظام العلماء در ادبیات و الهیات، یکی فاضل هاشمی در فلسفه و دیگری حاج میرزا حسن سیادتی در فقه و اصول بودند.

سید علینقی امین از مراجع بزرگ و عالمان نامدار، به دریافت اجازات متعدد علمی موفق شد که از جهت اعتبار تاریخی و ارزش رجالی و کتاب شناختی در رأس آنها اجازات او در نقل متون روایی از علامه آقا بزرگ تهرانی صاحب الذریعه و علامه سمنانی (شیخ محمد صالح حایری مازندرانی) صاحب حکمت بوعلی است. وی سالهای مدید به تدریس معقول و منقول در مدرسه سپهسالار قدیم و امامت جماعت در مسجد جامع تهرانپارس اشتغال داشت.

سید علینقی امین، علاوه بر اشتغالات تدریس، امامت جماعت، وعظ و خطابه، اهل تحقیق، تألیف و تصنیف بود. تألیفات او مشتمل بر ۳۰ عنوان کتاب و یکصد مقاله در حوزه های مختلف علوم انسانی بود. او شعر نیز می سرود و به پیشنهاد عمویش نظام العلماء، به اعتبار لقبی که مظفرالدین به پدرش (امین الشریعه) داده بود، تخلص شعری «ابن امین» را برای خود برگزید.

از بین آثار چاپ شده سید علینقی امین، مهم ترین اثر او در تاریخ، کتاب تاریخ سبزوار است که با نظم علمی و روشمند، به سلسله مراتب تاریخی و سنوی، همه ی رخدادهای سیاسی و فرهنگی منطقه بزرگ بیهق، سبزوار، اسفراین و جوین را از زمان ورود یزدگرد سوم (آخرین پادشاه ساسانی) در سال ۲۸ هجری قمری به بیهق تا زمان پایان یافتن این تألیف در ۱۳۵۰ خورشیدی محققانه و با ارجاعات درون متنی عالمانه به قید تحریر درآورده است. این کتاب برای حفظ اصالت آن، عیناً با دستخط شخص مؤلف از سوی انتشارات دایره المعارف ایران شناسی به چاپ عکسی رسیده و با مقدمه و مؤخره و تعلیقات مناسب منتشر شده است.

سید علینقی امین
سید علینقی امین

مهم ترین اثر فلسفی و کلامی سید علینقی امین، کتاب خداشناسی و اعتقادات اسلامی در علم کلام جدید است که اول بار در ۱۳۴۶ با نام «پرتو حقیقت» و بعد در شمار انتشارات وحید در ۱۳۶۰ با عنوان «خداشناسی و اعتقادات اسلامی» منتشر شد و شامل نوآوری و نواندیشی های فراوان در اثبات وجود جدا و تطبیق علوم جدید بویژه در نجوم و اخترشناسی و تئوری مهبانگ (بیگ بنگ) با آیات قرآنی است.

مهم ترین تألیف دینی و عرفانی سید علینقی امین شرح دعای کمیل و مهم ترین اثر منظوم او منطق عارفان: داستان بوداسف و بلوهر (زندگی بودا براساس روایات اسلامی) است. مقالات متعدد علمی و ادبی و تاریخی او نیز قبل از انقلاب چاپ و در کتاب فهرست مقالات فارسی تألیف ایرج افشار و نیز در سایت اینترنتی نورمگز پس از انقلاب، فهرست شده اند.

نمونه هایی از مقالات سید علینقی امین عبارتند از:

“زمین لرزه در تاریخ ایران، ادب فارسی و فلسفه اسلامی”، ایرانمهر، ش ۶، در ۱۳۸۲، صص ۲۰-۲۶.

“انطباق فضاشناسی جدید با قرآن”، چهل گفتار از چهل استاد، انتشارات دستان، ۱۳۸۱، صص ۴۱-۱۱۲.

نمونه اشعار سید علینقی امین متخلص به ابن امین در کتاب های فراوانی منتشر شده است که نمونه ی آن غزل زیر در کتاب ترانه فرشتگان چاپ ۱۳۴۳ است:

از باده عشق تو از آن روز که مستیم

جز روی نکوی تو کسی را نپرستیم

ای واجب مطلق که وجود همه اشیا

ازتوست، به ما بین که زعشق تو نترسیم

شرح احوال سید علینقی امین به شکل موجز و دایره المعارفی در جلد نهم دایره المعارف تشیع (به اهتمام احمد صدر حاج سید جوادی، بهاء الدین خرّمشاهی و کامران فانی) و به شکل مفصل و تفصیلی در یادنامه سید علینقی امین  (به اهتمام احمد نیکوهمت و با مقدمه منثور سیف الله وحیدنیا و تسلیت نامه منظوم ادیب برومند) چاپ شده است. همچنین زندگی نامه ی تفصیلی او در کنار چند تن دیگر از  مشاهیر علمی معاصر (از جمله علامه طباطبایی صاحب تفسیر المیزان،) به توسط محمد علی دشتی متخلص به “باور” به رشته نظم درآمده و در مجله ایرانمهر به سال ۱۳۸۲ به چاپ رسیده است.

منابع:

  1. دایره المعارف تشیع، ج ۹، مدخل «سبزوار» و مدخل «سبزواری، سید علینقی امین»
  2. دایره المعارف بزرگ اسلامی، مدخل «بلوهر» به قلم دکتر فتح الله مجتبایی.
  3. دانشنامه جهان اسلام، مدخل «بلوهر» به قلم اکبر ثبوت، ج ۴، ۱۳۷۸، ص ۱۷۲.
  4. نیکو همت، احمد، یادنامه سید علینقی امین
  5. مشفق کاشانی، خلوت انس، ج ۳‏.
  6. محمد باقر برقعی، سخنوران نامی معاصر ایران، ج ۷.
  7. عبدالرفیع حقیقت، جامع العلوم، بخش شاگردان علامه سمنانی، ص ۲۷۶‏.
  8. محمد باقر نجفی، دین نامه های ایرانی، کلن (آلمان)، آکادمی اسلامی، ۱۹۷۸.
  9. دکتر سیف الله وحیدنیا (مدیر مجله وحید و نماینده اسبق مجلس) در مقدمه یادنامه امین، تألیف احمد نیکو همت، تهران، انتشارات دستان، ۱۳۸۰.
  10. ایرج افشار (مدیر مجله راهنمای کتاب و آینده، استاد کتابداری «دانشگاه تهران»)، فهرست مقالات فارسی.
  11. خان بابا مشار، فهرست مؤلفین
  12. عبدالرفیع حقیقت، فرهنگ شاعران زبان فارسی، ج ۲، صص ۴۱۴-۴۱۵.
  13. محمود بیهقی، دایره المعارف بزرگ سبزوار، ج ۲، ص ۱۹۶-۱۹۷؛ ج ۴، ص ۱۰۲، صص ۱۶۱-۱۶۲.
  14. حسن مروجی، تذکره سخنوران بیهق، ج ۱.
  15. خلیل سامانی (موج)، کتاب اقتراح
  16. علی نظمی تبریزی، اشعار دینی
  17. فضل الله دروش، گنجینه ادب شعر کهن و شعر نو فارسی، تهران، انتشارات نگاه، ۱۳۹۱، بخش ترجیع بندها، صص ۸۳۸-۸۴۴.
  18. حسین جوانمهر، قرآن پژوهان
  19. اسماعیل آذر، مشاعره
  20. دکتر عباس خالصی (شیرازی)، ماده تاریخ: فن ماده تاریخ سازی و احیاء آن، تهران، انتشارات ما، ۱۳۸۵، صص ۱۷۵-۱۷۶.
  21. علی نظمی تبریزی، دیوان نظمی، ج ۲.
  22. رضا مطیعی، سبزوار، شهر سربدار، مشهد، ص ۳۹.
  23. بیهقی، محمود، سبزوار، شهر دانشوران بیدار
  24. فهرست مستند مشاهیر، تألیف فرشته مولوی، کتابخانه ملی
  25. نایب الصدری، مریم، زندگی با عشق، شابک ۴-۰۲۶-۶۰۰۴۳۷-۹۷۸، تهران، انتشارات بعثت، ۱۳۹۷، صص ۳۴-۳۵.
  26. نامواره امین: چهل گفتار در ایران شناسی و اسلام شناسی، ویراسته محمد علی مولوی عربشاهی و محمد رضا بیگدلی
  27. یادواره فرهنگی سید علینقی امین، ماهنامه ایرانمهر، ش ۱، مرداد ۱۳۸۲، صص ۶۱-۶۳.
  28. دانشنامه شعر، تألیف حسن امین، شابک ۹-۷-۹۶۳۷۰-۹۶۴ تهران، دایره المعارف ایران شناسی، ۱۳۸۷، صص ۴۰۴-۴۱۰.
  29. مادر ادبیات معاصر، تألیف رحیم فضلی، شابک ۰۰۴-۸۵۲۸-۹۶۴، تهران، دایره المعارف ایران شناسی، ۱۳۸۶، صص ۲۲۳-۲۲۵.

 

ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

67 + = 76