زن ظهر و نفرین های نا بخشودنی

 

کتاب زن ظهر نوشته یولیا فرانک ، نویسنده آلمانی ۴۳ ساله است. کتاب در مورد حوادث سال‌های جنگ و جهانی است، قسمتی از آلمان تسخیر شده است.یولیا فرانک این کتاب را و بر اساس خاطرات پدرش از زمان جنگ نوشته است, که تبدیل به یکی از تکان دهنده ترین کتابهای قرن بیستم شده است.

وجه تمایز این کتاب با سایر آثار مربوط به جنگ جهانی در پرداختن به آسیب های بین دو نسل مابین جنگ هاست.

هلنه فرزند مادری یهودی و پدری آریایی است که در یکی از شهرستانهای آلمان زندگی می کند, به دنبال مجروحیت پدر در جنگ و از دست رفتنش , برای رهایی از فقر که به دلیل فروپاشی اقتصادی اتفاق افتاده است, همراه با خواهرش مارتا به برلین و نزد خاله فانی می روند.

رویای آزادی و بهبود اوضاع اقتصادی آن چیزی است که هلنه و مارتا را از زادگاهشان دور می کند.

زنان در کتاب زن ظهر بی هیچ آموزش سیاسی ای به بلوغ و پختگی سیاسی می رسند, در کتاب سخنی از نازیسم و کمونیسم به میان نیامده است اما کاراکترها نقش خود را به گونه ای ایفا می کنند که رد پای هیتلر را در کتاب می توان به راحتی تشخیص داد.

حتی ازدواج هلنه گوشه های تاریک فاشیسم را هم نشان می دهد.

آغاز داستان را از زبان پتر, پسر هلنه می خوانیم:

کودک می بیند که مادر مورد تجاوز سربازان آلمانی قرار گرفته است و به دنبال آن تصمیم به سفر می گیرند.

“یک مرغ دریایی بر لبه‌ی پنجره ایستاده بود. طنین فریادش طوری بود که گویی دریای بالتیک را در گلو داشت.

کف موج‌های دریا، بلند و رنگ آسمان، تند بود.

صدایش در میدان شاه پیچید.

با منهدم شدن تئاتر، آنجا هم ساکت شده بود.

پتر چشم‌ها را بر هم زد.

امیدوار بود مرغ دریایی با حرکت پلک‌های او بترسد و پرواز کند برود.

از زمانی که جنگ به پایان رسیده بود، پتر از سکوت صبح‌ها لذت می‌برد.

چند روز پیش، مادر تختی در آشپزخانه برایش درست کرده بود.

گفته بود، حالا دیگر پسر بزرگی است و دیگر نمی‌تواند در تخت او بخوابد.”

مادر کودک را در ایستگاه راه آهن رها می کند و کودک می کوشد علت این امر را از خلال نامه ها و یادداشت های مادر و پدرش در یابد.

فصل اول کتاب زن ظهر با رها کردن پتر توسط مادر آغاز می شود که امری وحشتناک و غیر قابل توصیف است.اما در نهایت با شخصیت به ظاهر بی احساس هلنه آشنا می شویم و دلیل کارش را می فهمیم.هلنه از درون مرده است و تضادهای شخصیتی هلنه آنچنان کششی دارد که خواننده را وادار می کند لحظه ای کتاب را رها نکند.

در سال ۱۹۶۰ هلنه به جستجوی پتر می رود که اکنون هفده ساله است. اما پتر همان برخوردی را با هلنه می کند که هلنه با مادرش داشته است.

این چرخه معیوب را چه چیز جز محرومیت عاطفی و آسیب های روحی ناشی از جنگ توجیه می کند؟

هلنه در تمام زندگی اش در حال از جایی به جایی رفتن است و حتی اگر از نظر فیزیکی امکان آن را نداشته باشد در ذهنش حتما این کار می کند.وجود فرزند باعث می شود تا هلنه نتواند به راحتی جا به جا شود.

فرزند بین او و آرمانهایش فاصله ای می اندازد که هلنه را وادار می کند تا پتر را رها کند و به زعم خودش خدمتگزار وطن باشد.و این همان چیزی است که در تمام جنگ ها اتفاق می افتد و نسل بعد از جنگ را قربانی می کند.

کتاب از لحاظ اخلاقی دیدگاه های متفاوتی را ارائه می دهد:

گرایش متفاوت مارتا و لئونیته

استقلال طلبی هلنه

مبارزه برای آزادی زنان در جامعه فاشیستی

و تمام این ها کتاب ” زن ظهر ” را علیرغم وجود اشتباهات ویراستاری به کتابی خواندنی تبدیل می کند.

«یولیا فرانک در کتاب «زن ظهر» داستان هلنه را در طی بیش از سه دهه روایت می‌کند.»

 «زن ظهر» ریشه در یک افسانه اسلاوی دارد.

در این افسانه، زنی، سر ظهر با داس از راه می‌رسد و خواب مردم را آشفته می‌کند و از آن‌ها می‌خواهد که به مدت یک ساعت هر آنچه را که درباره پنبه‌ریسی می‌دانند، تعریف کنند.

او که از خواسته «زن ظهر» سر باز زند، نفرین می‌شود و به سرگیجه و پریشان‌حالی گرفتار می‌آید و سرانجام می‌میرد.

زن ظهر نوشته یولیا فرانک به دست  مهشید میرمعزی ترجمه شد و در انتشارات مروارید به چاپ رسید.

 

غزل قربانپور