پیشتردرباره فیلم های نوروزی،چند کلمه ای نوشته ام،بدنیست به بهانه اکران فیلم کمدی ،اجتماعی،سیاسی،انتقادی و بازاری “زندانی ها” ساخته ده نمکی هم، چندخطی قلمی کنم.
مسعود ده نمکی، کارگردان سه گانه اخراجی ها و دوگانه رسوایی وتصویرگر کمدی فقر و ثروت در «دارا وندار» تلویزیونی، باساختن قفس های مرئی و نامرئی برای عده ای از آدمهای خاص باحرفها، گرایش ها و عملکردهای شبه اجتماعی، آن ها را باعنوان زندانی ها در معرض تمسخر و تحقیر و خنده تماشاگر گذاشته است.
درواقع زندانیها که ده نمکی برای آن خواب قسمت های دوم و سوم را هم دیده است، فضایی فانتزی دارد و کارگردان آن کوشیده با استفاده از برخی مشکلات و طرح سطحی بعضی مسایل اجتماعی و سیاسی و دست انداختن افرادی که نقش دست اندازهای اقتصادی و سیاسی را در جامعه ایفا می کنند و همچنین شوخی و هجو و لودگی کلیشه ای بازیگران نقشهای کلیشه ای، به عنوان مسکن، شرایط عقده گشایی و تخلیه روانی مردم از فشارهای اقتصادی و اجتماعی و فقر و گرانی و ظلم تروریست ها و چپاولگران اموال ملت را در مدت تماشای فیلم فراهم آورد و باسرگرم کردن مردم، بدون توجه به عوامل و علل بروز معضلات جامعه، با خنده کاذب، جیب مخاطب را خالی و جیب خود را پر کند.
مؤلفه های تعدیل شده فیلمفارسی
البته این بدان معنا نیست که مسعود ده نمکی، صرفاً یک تجارتی ساز است و با ساختن فیلم های بدون خطر و خنثا به گیشه می اندیشد، بلکه موضوع این است که، ده نمکی به رغم کوشش های در کل رو به جلوی خود در سینما، به دلیل چسبیدن به مؤلفه های متعادل شده فیلمفارسی و شناخت مسائل و خلقیات جامعه، در آثارخود عمدتاً در سطح جامعه شنا می کند و هیچگاه منتقدانه و تحلیلگرانه به نقدمعضلات و معضل سازان ایران نمی پردازد.
ازهمین رو زندانی های او هم، افزون بر اینکه با زندان و زندانی های واقعی دربند مشکلات اجتماعی و حتا آنان که در زندان های قانونی گرفتاراند، متفاوت است، درامتداد اخراجی ها قرار دارد و بهانه ای است برای قلقک روحی و روانی تماشاگر و توفیق مالی درگیشه.
زندانی ها گرچه مانند فیلم ضدملی وضدایرانی “تختی”، باورها و آرمان های مردم راتخریب نمی کند و همانند فیلم “متری شش ونیم” خوش ساخت نیست، اماچیز فزونتری ازدیگرفیلم های روی پرده سینماها ندارد.
ضعف داستان
ده نمکی در این فیلم خود هم از عوامل کاربلد و بازیگران شناخته شده سینما و تلویزیون بهره برده است، لیکن به علت ضعف در داستان سازی جذاب و سرگرم کننده، فیلمنامه ای دارای ساختار هنری متوسط و کارگردانی متوسط در چارچوب فیلمک های فیلمفارسی، شخصیت پردازی های ضعیف و بازی های متوسط و طنزپردازی های سطحی و همچنین کنایه ها و تکه پرانی های کم اثر، زندانی ها مخاطب را چندان ارضا نمی کند.
فیلم های ده نمکی، جدا از مضامین متنوع و گاه جدید که اغلب از بزرگراه های اجتماعی و سیاسی عبور می کنند و از همین رو جنجالی و حاشیه دارند، موافقان و مخالفانی دارند که هر کدام هم واکنش هایی داشته اند.
گرچه به دلیل نگرش و پیشینه و باورهای ده نمکی، او و آثارش حامیان سیاسی قدرتمند دارند، اما در این میان، پیوسته چیزی نادیده گرفته می شود و آن هوشمندی وقدرت خلاقانه ده نمکی در گزینش و روایت خاص رویدادهای اجتماعی است؛ و این ویژگی ربطی به حامیان او ندارد و همان چیزی است که سینمای ایران برای جذب مخاطب به آن نیازدارد.
درواقع مضامین فیلم های ده نمکی، هر چندسطحی، امابر روی ریل احساس و سلیقه مخاطب عام حرکت دارند و این امتیاز کمی نیست.
با این همه زندانی های ده نمکی که محصول «سازمان هنری رسانه اوج» است، برای کارگردان وتهیه کننده اش امتیاز مهمی دربرندارد واثری به یاد ماندنی نیست.