روز که “جان مریم” رفت (یادی از محمد نوری بنیانگذار موسیقی پاپ ایران)
زهره سلطانی
نهم مردادماه سالروز خاموشی نخستین مرد موسیقی پاپ ایران “محمد نوری” است.
«نوری» ، زاده ی تهران و مرد زمان خود بود .
مردی که با درک درست از موسیقی ایرانی و شناخت زمانه خود _ یعنی زمان گذر از سنت و ورود به دوران جدید و روابط جهانی _ تلفیق هنرمندانه ای از موسیقی سنتی وفولکلور ایرانی با موسیقی کلاسیک و روز پسند غربی به وجود آورد.
شاید گذران دوران نوجوانی درعصر ورود تکنولوزی به ایران و دردسترس قرار گرفتن رادیو و صفحات موسیقی، محمد جوان را بر آن داشت که با الهام و اقتباس از موسیقی کلاسیک غربی ،موسیقی سنتی و آهنگهای فولکلور ایرانی ،موسیقی عامه پسندی را پایه گذاری کند که با روح وجان مردمان این سرزمین عجین شود …
محمد نوری از کودکی موسیقی را نزد استادان بزرگی چون سیروس شهردار و فریدون فرزانه و آموخته بود. در دوران نوجوانیِ وی، مخاطبان موسیقی – که البته اشراف جامعه را شامل می شد – فقط از موسیقی سنتی بهره مند بودند ، محمد صدای بسیار خوبی برای آوازهای کلاسیک،و علاقه ی فراوانی هم به تولید حرفه ای آهنگهای فولکلور نواحی مختلف ایران داشت ،با گسترش ابزار موسیقی مدرن ، با موسیقی فولکلور بقیه نقاط دنیا آشنایی پیدا کرد و علاقه فراوانی به پیوند این دو داشت ،هرچند در آن دوران کسی به خود جرأت این کار را نمی داد و در این مسیر با مخالفان فراوانی نیز روبرو شد. اما اوکار خود را باخواندن اشعار نوینی که بر روی نغمه های روز غربی و برخی قطعات کلاسیک آوازی سروده شده بود آغاز کرد وهویت مستقلی به این علاقه و اندیشه اش بخشید.
تحصیلات هنرستانی و دانشگاهی و تسلط او به زبان انگلیسی و تقریر و ترجمه مقالات وتسلط بر هنر نمایش، شاعرانگی و اندیشه ورزی فضایی بسیار متعالی به آثار او بخشید،آثار او یکی پس از دیگری با استقبال مواجه شد و هرگز افت و شکستی را در تولید و ارایه اثار تجربه نکرد ، هرچند هیچگاه موردتوجه بخشی از پایبندان دیرین موسیقی سنتی نیز قرارنگرفت.
«ایران»،«شالیزار»، «واسونک» و «جمعه بازار»، تنها بخشی از حدود سیصد قطعه موسیقی است که از او به یادگارمانده است. اما شاید یکی از مهم ترین و معروف‌ترین ترانه‌های وی، «جان مریم»، باشد که ملودی زیبای آن از ساخته‌های خود نوری است.
او پس از پیروزی انقلاب اسلامی چند سالی از صحنه خوانندگی کنار رفت اما پس از مدتی با آلبوم شب سردزمستانی از فریبرز لاچینی و احمدرضا احمدی بازگشت ارام اما شکوهمندی به عرصه موسیقی پاپ ایران داشت.او برنده جایزه «خورشید طلایی» (۵۰ سال صدای متفاوت و ماندگار) در سال ۷۸ از جشنواره مهر و دارای مدرک درجه یک هنری خوانندگی از وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی بود و در سال ۱۳۸۵ (چند سال پیش از مرگش) به عنوان چهرهٔ ماندگار موسیقی ایران برگزیده شد و در مراسمی که به همین مناسبت در سالن همایشهای صداوسیما برگزار شد با وجود کهولت سن وبیماری اجرای بسیار زیبائی از ترانه ایران را اجرا کرد که جزئی از بهترین اجراهای او به شمار می رود.
آنچه او از موسیقی مردم پسند تولید و ارایه کرد ، همه در افزایش آشنایی مردم با موسیقی غنی نواحی و ارزشمندی موسیقی سنتی و زیبایی بی کران موسیقی کلاسیک ،نقش قابل توجهی داشت و سرانجام در چنین روزی (نهم مرداد ۱۳۸۹) دیده از جهان فروبست.
نوری دریک نگاه
محمد نوری
تهران دی ۱۳۰۸- تهران مرداد۱۳۸۹
دانش آموخته هنرستان عالی موسیقی
فارغ التحصیل ادبیات وزبان انگلیسی دانشگاه تهران
اساتید وی:
مهمترین آثار:
«ایران»،«شالیزار»، «واسونک» و «جمعه بازار» و «جان مریم»
جوایز:
خورشید طلایی» (۵۰ سال صدای متفاوت و ماندگار) در سال ۷۸ از جشنواره مهر
چهرهٔ ماندگار موسیقی ایران(۱۳۸۵)