واکنش مستند سازان به روند داوریهای جشنواره فیلم فجر در بخش مستند
واکنش مستند سازان به روند داوریهای جشنواره فیلم فجر
در پی مصاحبه اخیر رسول صدر عاملی و محمدرضا فروتن در برنامه هفت و اعلام عدم دیدن فیلمهای مستند بخش سیمرغ در هیئت داوران سی وششمین جشنواره فیلم فجر واکنش برخی از مستند سازان کشور را به این موضوع در اینجا می خوانید.
نامه مرتضی شعبانی تهیهکننده و رضا فرهمند کارگردان مستند «زنانی با گوشوارههای باورتی»:
در پی اعلام خبر عدم بازبینی فیلمهای مستند سی و ششمین جشنواره فیلم فجر به وسیله هیئت داوران ، مرتضی شعبانی تهیه کننده و رضا فرهمند کارگردان مستند «زنانی با گوشوارههای باروتی» در نامهای خطاب به دبیر جشنوارهی فیلم فجر نوشتند:
«مستند سازان این کشور، سالهاست به کمبودها و بیمهریهای سازمانی و ساختاری عادت داشته و دارند، تنها به این دلیل که در کشف حقیقت و بازنمایی آن لذتی را تجربه میکنند که هرگز با سرخوشی کوتاه جایزهها و جشنوارهها قابل قیاس نیست. اما سوء استفاده از نجابت سینمای مستند هرگز قابل تحمل نبوده و از این روی این نامه در اعتراض به آنچه در سی و ششمین جشنوارۀ فیلم فجر به دبیری حضرتعالی رخ داد نوشته شده است.
جناب آقای داروغهزاده، لازم است یادآوری کنم که تصمیم ورود فیلمهای مستند و رقابت آنها در بخش سودای سیمرغ بسیاری از مستندسازان را امیدوار کرد که شاید زحمات آنان اینگونه دیده شود. و لابد جنابعالی به عنوان دبیرجشنواره از این تصمیم و دلایل آن مطلع بودهاید.
اما آنچه در داوران محترم دربرنامۀ هفت و روی آنتن زندۀ شبکۀ سوم سیما بیان کردند یکی از تلخترین لحظات سینمای مستند بود. آنجا که داوران به صراحت اعلام کردند دو فیلم مستند راه یافته به بخش سودای سیمرغ را اصلاً داوری نکردهاند!
جناب آقای دبیر آیا سینمای مستند این کشور آنقدر یتیم گردیده که حتی هیئت داوران، ورود به داوری آن نداشته و تأسف آورتر آنکه در همان برنامه پیشنهاد میدهند که خوب است از دو فیلم مستند حاضر در جشنواره تقدیر به عمل آید!
آیا این جزئی از سیاست جشنواره بوده است؟ اگر به جای این دو فیلم مستند داوران دربارۀ دو اثر سینمایی چنین تصمیمی گرفته بودند، جنابعالی و هنرمندان این گونه سکوت اختیار میکردید؟
اگر هیئت داوران به صلاحدید خود و بدون در نظر گرفتن آئیننامه جشنواره اقدام به این عمل نموده، از شما به عنوان دبیر جشنواره خواهان بیان شفاف دلیل این موضوع هستیم.
آقای دبیر ما به عنوان عضوی از جامعۀ سینمای مستند این سرزمین، نگاه هیئت داوران به نمایندگان این سینما را توهینآمیز و برخلاف آییننامۀ جشنواره میدانیم. و از جنابعالی میخواهیم که با شفافیّت و صراحت این موضوع را بررسی و نتایج آن را به جامعۀ سینمای مستند اعلام فرمایید.»
واکنش رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی تهیه کنندگان سینمای مستند
رامین حیدری فاروقی رییس هیأت مدیره انجمن صنفی تهیه کنندگان سینمای مستند نیز یادداشتی را با عنوان «جهت ثبت در تاریخ» در پی داوری نشدن فیلمهای مستند در سی و ششمین دوره جشنواره فیلم فجر به رشته تحریر درآورد. متن کامل این یادداشت به این شرح است:
«جهت ثبت در تاریخ»
رئیس محترم خانه سینما در مراسم اختتامیه جشن، اعلام کردند، آثار مستند حاضر در این دوره، در میانهی جدول آرای مردمی بودند؛ این نکته بسیار مهمی است، موضوع خوبی است برای مستندی ماندگار!
و حالا، این چند جمله فقط برای ثبت در تاریخ است، چون چندان به نتیجهی آن امیدی نیست، چرا؟ چون ما حرف میزنیم و بعد در اسرع وقت فرصت پیدا میکنیم فراموشش کنیم.
حیف شد که ما شاهد چنین اتفاقاتی بودیم، چه اتفاقی؟
این که جلسههای زیادی رفتیم و با دامنهی مدیران عرصهی فرهنگ و سینما، دربارهی سینمای مستند حرف زدیم و حرف را از این جا شروع کردیم که مستند خوب است، مستند مفید است، باید به آن توجه کرد، دورهاش گذشته است. این حرفها تکراری شدهاند و آن چه هر بار رخ میدهد، عملکرد است.
ما آن قدر که میگوییم، عمل نمیکنیم. یا هر چه بیشتر میگوییم کمتر عمل میکنیم، یا یادمان میرود وقتی وعدهای دادیم، باید به آن عمل کنیم، زیرا آوردهاند کمی کم یا بیش از واقعیت میشود دروغ. واقعیت چیست؟ آثار مستند به وسیلهی هیأت داوران دیده شدهاند یا نه!؟ اکنون ما نمایندگان اهالی مستند دوباره در برابر این پرسش قرار داریم که چه شد که بخش مستند با حضور و نمایش و داوری و جایزه فجر، جایش را به چیز دیگری داد؟ داستانی تعریف کردیم که با عملکرد این دوره جشن، تبدیل به افسانه شد!
قرار بود در طی سه سال، تا رسیدن به شرایط رقابتی کامل، هر بار دو فیلم مستند مورد رقابت قرار گیرند و حضوری همطراز داشته باشند با آثار داستانی سودای سیمرغ، تا وقت به رسمیت شناختن سینمای مستند متناسب با اکران و جلب توجه مخاطبان هر چه بیشتر برای آینده!
اکنون، جهت ثبت سند برای آینده، لطفاً دبیر ارجمند سی و ششمین جشنواره فیلم فجر به ما یادآوری بفرمایند، چه گفتیم و چه شد؟
آیا یک نماینده از مستندسازان در هیات داوری بود؟
آیا آثار مورد قضاوت قرار گرفتند؟
آیا مستندهای حاضر در بخش سودای سیمرغ، در شرایط برابر و طی قرعهکشی در همهی سینماهای مربوطه اکران شدند؟
آیا ساز و کاری هست که در آن، بتوان به اسناد شفاهی و کتبی حوزهی سیاستگذاری فرهنگی تکیه کرد و غافلگیر نشد؟
ما این موضوع را پیگیری و مستندنگاری خواهیم کرد و از مسئولان سینمایی کشور دعوت میکنیم برای تکمیل پژوهش این اثر مستند سرنوشتساز و تنویر افکار عمومی که مستندسازان سهم به خصوصی در آن دارند، شرح ماوقع بگویند و پس از آن به ما کمک کند فیلم مستندی دربارهی سیاستگذاری رسمی حوزهی فرهنگ در باب سرنوشت سینمای مستند اکران، تدارک بینیم!
بهشت، همان جاست که قرارست دلمان بخواهد برویم. میشود خیالِ اعلاء داشت و دانست که در بهشت فاصلهای میان حرف و عمل، ایده و اجرا، وعده و رفتار، نیست؛ اهالی فرهنگ را دچار تجربهی داغِ دوزخی نکنیم؛ پُرحرارت است و سوزاننده…