رمان درخت آبی و مجموعه شعر الثیا

در روزهای آخر اسفند ماه درخت آبی دومین رمان احسان علیرضایی پس از گذشت چهار سال از انتشار رمان تنها روی پله سوم و اولین مجموعه شعر او با نام الثیا منتشر شدند. احسان علیرضایی دانشجوی سال آخر دکتری فلسفه هنر است که سابقه برگزاری چندین نمایشگاه عکس، ساخت فیلم کوتاه، کارگردانی تئاتر و تدریس در دانشگاه را نیز در کارنامه خود دارد.

دکتر یلدا آزرمی، مدرس زبان و ادبیات فارسی در توصیف کوتاهی از این رمان نوشته است:

«مختصرترین تعریف از رمان درخت آبی در فصل اول نامتعارف آن نهفته است؛ آنجا که نویسنده / راوی به نگارش تنها یک جمله کوتاه اکتفا کرده است:

“درخت شده بودم، آن هم نه یک درخت معمولی، یک درخت آبی.”

این جمله به خوبی بیانگر چرایی عنوان کتاب و دو رویکرد اصلی رمان درخت آبی: مینیمالیسم و سورئالیسم است. داستان از منظر ساختاری در دو زمان و مکان متفاوت روایت می¬شود که در اثنای داستان آرام¬آرام در یکدیگر ادغام می¬شوند. در زمان نخست راوی به بیان ماهیت وجودی خود و کیفیت حلول خویش در درخت آبی می¬پردازد و در زمان دوم به بیان خاطرات هویت انسانی خویش. در واقع راوی با یادآوری خاطراتش می¬کوشد موقعیت وجودی خود و “معنای زندگی” را دریابد.
“درخت آبی” از جهت تکنیکی یک رمان سیال ذهن و زاویه دید، اول شخص است که البته نویسنده از هر دو رویکرد سوبژکتیو و ابژکتیو آن بهره جسته است. این داستان با نثری منسجم، روان و کم¬و¬بیش شاعرانه در چهار فصل با عنوان¬های: درخت آبی، اختراع اسم، اختراع عشق و اختراع زمان تنظیم شده است و چنانکه از نام¬گذاری فصل¬های دوم، سوم و چهارم آن بر می¬آید “هستی، زمان و عشق” درونمایه اصلی این اثر را تشکیل می¬دهند.
در این رمان، نام¬های مستعاری چون واگنر، فیگارو، خانم دالووی، کارامازوف و … به چشم می¬خورد که به همراه برخی دیگر از ویژگی¬های تکنیکی و ساختاری دیگر مانند لحن گزارش¬گونه¬ی برخی از فصل¬¬ها که بی¬شباهت به شیوه نگارشی بورخس نیست و یا برخورد مینیمالیستی نویسنده با شخصیت¬ها مانند آنچه که از کالوینو در داستان¬هایش دیده¬ایم، باعث ایجاد یک شبکه بینامتنی با آثار نویسندگانی مانند داستایوسفکی، ویرجینیا وولف، ایتالیو کالوینو، کافکا و… شده است.
بطور کلی این رمان مانند اغلب آثار پست¬مدرنیستی سرشار از نشانه¬ها و ارجاعات بیرون¬متنی است و با توجه به رویکرد مینیمالیستی¬اش پر از تکرار ایماژها و لایه¬های مختلف روایی داستان و تلفیق و تبدیل آن¬ها به یکدیگر است که بر غنای ساختار قطعه قطعه و پازل گونه رمان درخت آبی افزوده است.»