تأملی بر نظریه خاستگاه تأتر

مقدمه:

تأتر و عناصرتأتری و دراماتیک را درهر جامعه ای میتوان سراغ گرفت.. صرف نظر ازان که این جوامع پیشرفته و پیچیده باشند یانباشند. این عناصر در رقصها و مراسم های مردم همان قدر بارزند که در مبارزات سیاسی، راهپیمایها ، مسابقات ورزشی ، مراسم های مذهبی و حتی بازیهای کودکان ما. در جستوجوی خاستگاه تأتر تاریخ نویسان تاحدی زیادی متکی به نظریه اند، زیرا مدارک قابل اعتماد در این زمینه زیاد نیست . با این حال رایج ترین نظریه درباره خاستگاه تأتراین است که تأتر از اسطوره ها و ائین زاییده و متحول شده است. بشر بدوی به دلیل نداشتن دریافت روشنی از عوامل طبیعت ان را با نیروی فوق طبیعی و جادویی مربوط میدانست، و برای جلب حمایت این نیروهای فوق طبیعی مراسم های دست جمعی برگزار میکرد. این مراسم های ائینی به خلق شخصیت های اسطوره ای و جادویی کمک میکرد و با لباس گریم و ماسک تاثیر بهتری را ارائه میکرد. هنگامی که این مراسم های ائینی جنبه سرگرمی پیدا کردنند سراغاز فعالیت هایتأتری شد.

نظریه خاستگاه تأتر:

از اواخر سده نوزدهم علاقه و توجه به درک خاستگاه تأتر سرعت بیشتری پیدا کرد زیرا تا ان زمان مردمشناسان اشتیاق زیادی به یافتن این پاسخ نشان دادند. از ان زمان تا به امروز نظر مردم شناسی حداقل سه مراحله را پشت سر گذاشت.

مرحله اول: ۱۸۷۵تا۱۹۱۵
مردمشناسان به رهبری سر جیمز فریزر ادعا کردند که همه فرهنگ ها از یک الگوی تکاملی پیروی میکنند.. در نتیجه جوامع ابتدای در عصر حاضر میتوانند منابع مستندی دربارهتأتر هزاران سال در دسترس ما بگذارند. اصطلاح بدوی اصلاح فنی است که مردمشناسان برای توصیف جوامعی که هنوز زبان نوشتاری ندارند به کارمیبرند.

مرحله دوم :از  ۱۹۱۵تا جنگ جهانی دوم

پیشرفت مردمشناسی از سال ۱۹۱۵ اغاز میشود و مکتب دیگری به رهبری برانیسلاو مالینوفسکی که روش فریز را رد میکند. این مکتب را غالبا کارکرد گرایی مینامند.. این مکتب چنین پیشنهاد میکند که نهاد که نهاد های فرهنگی از طریق فرایند های متفاوتی توسعه میابند .

مرحله سوم: بعد از جنگ جهانی دوم

مرحله ی سومی هم توسط مردم شناسان بنا نهاد شد که مکتب ساختار گرایی نامیده میشود که رهبری این مکتب کلودی لوی استروس میباشد . استروس مانند فریزر به الگوی جهانی معتقد است . هرچند الگوی او با فریزر تفاوت دارد. این مکتب معتقد است که هر جامعه ای خط فرهنگی خاص خود را دارد . ان چیزی که برای استروس اهمیت دارد اینکه بداند مغز چگونه عمل میکند و جواب ان را در تحلیل اسطوره جستجو کند. در طول سده گذشته مردم شناسان همچنین مطالب بسیار زیادی درباره ارتباط اسطوره و ائین با نهادهای فرهنگی و اندیشه نوشته اند. انها یکصدا پذیرفته اند که تأتر از ائینهای ابتدای سرچشمه گرفته است. امروزه اکثریت منتقدان و مورخان توافق دارند که ائین ها تنها یکی از خاستگا هایتأتر است.. و نه لزوما تنها خاستگاه ان. بعلاوه امروزه هیچ مردم شناسی جوامع ابتدای را فرودستانه نمیداند. فاید و معنای ایین: هر چند ایین های که در قبایل ابتدای در دوران ما یافت می شوند نمی توان الگو و سندی تما عیار برای بررسی تاتر باستانی باشند .. اما از جهات دیگر این ایین ها میتوانند مارا در شناخت تاتر گذشته یاری دهند. به صورت خلاصه میتوان فایده های ایین ها را به چند دسته تقسیم کرد :

اول : آیین شکلی از معرفت است … اسطوره و ایین تجسم دریافت یک جامعه از جهان است . زیرا میکوشد انسان و رابطه ای اورا با جهان تعریف کند. دوم : ایین میتواند یک روش تعلیم باشد .. زیرا مشخصه ای جامعه ای اجتماعی نداشتن زبان نوشتاری است .. و اجرای ایین وسیله ای است برای انتقال دانش و سنن یک قوم به نسلهای های بعدی. بسیاری از قبایل ابتدای هنوز ایین کسوت پوسی را اجرا می کنند. سوم : ایین ممکن است برای مهار کردن حوادث احتمالی اینده اجرا شود. یک از وظایف عمده ایینها انست که با اجرای ان نتیجه ای موردی نظری به دست اید مثل موفقیت درجنگ .. باران مناسب.. یا کسب نیروهای فوق طبیعی. چهارم: ایین ها غالبا برای بزرگذاشت نیروهای فوق طبیعی .. پیروزی شکاریا جنگ.. گذشته یک قوم یا قهرمان و یک توتم بهکار میرود. پنجم: ایین میتواند سرگرم کننده و لذت بخش باشد. حتی جدترین مراسم وقتی نمایش داده شوند یا به صورت یک الگوی رسمی تکرار شوند.. و یا توسط بازیگران ماهری اجرا شوند میتواند سرگرم کننده باشند. جوزف کمبل: انگیزه ای اجرای انواع اساطیر و ایین را به سه دسته تقسیم میکند: لذت:غذا ؛ پنگاه ؛ روابط جنسی؛ خویشاوندی….. قدرت : ا پیروزی ؛ بزرگنمایی خود یا قبیله…. وظیفه: به قبیله؛ اداب یا ارزشهای جامعه. ایین ها وتاعتر از عوامل اساسی مشابهی استفاده میکنند. موسیقی؛ رقص ؛ گفتار؛ صورتک؛ لباس؛ اجرا کنندگان؛ تماشگر و صحنه. در اکثریت ایین ها ابتدای استفاده از رقص .. پانتومیم .. به همراه موسیقی ضربی ضروری است و صدای اوازی نیز گاه ضرورت میابد. صورتک ولباس از وسایل اصلی اجرای ایین ها به شمار میروند.. در صورتی که گفتار و دیالوگ از ضرورت کمتری برخورد دارند. زمانی که ایین تصویب و تثبیت شد ؛ یکی از پیشکسوتان یا روحانیون تمرین سختی را برای اداره حسن اجرای ایین به کار میگیرد … که میتوان با کارگردانتأترمقایسه کرد. مکان اجرا هم از ضروریات به شمار میروند. تاریخ تاتر: عبارت از تغیراتی که عقاید انسان در طول زمان درباهر خود و جهان پیدا کرده است… گاهی تأتر وایین درهم ادغام شدند امه در جوامع پیشرفت هر یک کار کرد معین خود را دارند. اگرچه باید گفت مرز مشخصی بین انها نیست. نظریه های دیگر درباره خاستگاه: با توجه به اینکه سر چشمه ایینی امروز پذیرفته ترین درباره خاستگاه تاتر است… اما هرگز تنها نظریه ی مورد قبول عام محسوب نمیشود. ۱: محققاین معتقدند سرچشمه تاتر داستانسرای است .. انها میگویند که به گوش کردن و رابطه برقرار کرد با قصه ها عمده ترین ویژگی انسان است و همچین انها الگویی را پیشنهاد میکنند. که در ان الگو تاتر از افسانه سرایی سرچشمه میگیرد. که باعث ایجاد دیالوگ و به وجود اوردن شخصیت های مختلف از قصه ها شد.
۲: در سده ی چهارم قبل ازمیلاد ؛ ارسطو گفت انسان به حسب طبیعت خود جانوری مقلد است و از تقلید از اشخاص و چیز ها و حرکات دیگران و نیز از تماشای تقلید لذت می برد… مفهوم دیگری که کمک میکند تاریخ تأتر را در دور نمایی واقعی ببینیم نظریه ای جوامع ایستا و پویا ست. در هر جامعه ای نیرو های در کارند که نمی خواهند شرایط موجود تغیر کند … در حالی که در همان جامعه ای به دنبال تغیر ند. جوزف کمبل: با تحلیلی که از تفاوتهای شرق و غرب می دهد… شرایط متضاد انها را تا حدودی روشن می سازد . در اساطیر غرب مسئاله ی اصلی رابطه بین دو نسخ از وجود است. خدایان و انسانی و کیفیت متمایز تفکر غربی را میتوان تا حدی در کشمکش بین دو نقش زمینی و اسمانی دانست. گاهی تاکید اصلی به روی قدرت برتر خداست و گاهی تاکید اصلی روی انسان وتوانایی او به عنوان موجود عقلانی ست. درخاور نزدیک و مصر باستان و انسان های قرو وسطایی به بینش مذهبی گرایش داشتند و جهان را همچون مکانی تحت سیطره ی اسمان و تجلیگاه چیزی ابدی ولایتغیر می شنا ختند. نگاهی به ایین درمصر باستان: مهم ترین ایین مصر باستان به دلیل اعتقاد ان ها به جهان پس از مرگ درباره مرگ و رستاخیز است. ایین ابیدوس در مصر: یکی از مهم ترین اساطیری مصری اسطوره اوزیریس است. اوزیریس پسر گب {زمین} و ناب {اسمان} با خواهرش ایزیس ازدواج کرد .. برادرش ست به دلیل حسادت به اوزیریس او را کشت و اندام های اورا در نقاط مختلف مصر دفن کرد. اما ایزیس به کمک انوبیس که بعدها ربع النوع مومیای شد ؛ اندام های اوزیریس را جمع اوری کردند و او را دوبا ره احیاء کردند. اما او که دیگر توان ماندن در زمین را نداشت به زیر زمین رفت و در انجا قاضی ارواح گردید. گفته میشود که اسطوره یکی از بزرگترین نما یش های دراماتیک بوده که تا کنون اجرا شده است. باید گفت که جامعه ای مصری یک جامعه ایستا و ابدیت گرا بوده است که در مقابل هر گونه تعغیری میاستادند. اما تأتردر یونان: تمدن یونان اولین دوران بزرگ تأتر را عرضه کرد. ۱: یونانی ها به خدایان متعددی معتقد بودنند و ایجاد داستان های که در ان شخصیت های اسطوره و خدایان شرکت داشتند. ۲: مهم ترین جنبه ی فرهنگ و تمدن یونان مرکز توجه قراردادن انسان است. ۳: یونان ابداع کننده فلسفه است. ۴: وضعیت سیاسی و حکومتی یونان در دوران حکومتی پریکلس و وجود دموکراسی و اهمیت دادن به نظر مردم. اغاز نمایش: همزمان بین تمدن های دارای ایین و نمایش واره تنها در یونان نمایش به معنای واقعی شکل گرفت. اغاز درام یا نمایش از جشنواره دیونوسوس یا باکوس { خدای عشق… شراب .. باروری} می دانند. مردم با پوشیدن لباس بز شراب را بر روی زمین های کشاورزی ر می ریختند و پایکوبی می کردنند؛ و همچنین بزی را قربانی میکردنند و خون بز را بر روی زمین های کشاورزی می ریختند. در زمان قربانی کردن بز سرود های اهنگین می خوانند که این سرودهای بز تراگودیا یا تراژدی نام داشت. که این اشعار موزون و نسبتا داستانگونه دیترامب می گفتند. تس پیس: اولین نویسنده مکالمات نمایشی یا اولین بازیگر تاتر که رهبری یکی از گروه های همسرایان را به عهد داشت . به عقیده ارسطو تراژدی از بدیهه سرایی سرخوان دیترامب به وجودامد.
چکده:انسان های اولیه به دلیل نداشتن دریافت روشنی از عوامل طبیعی ان ها را نیرو های فوق طبیعی می دانستند. و برای جلب حمایت این نیرو های مراسم های برگزار میکردنند؛ از جمله مراسم های برای تغیر فصل ؛ شکار غ جنگ…. و زمانی که نتیجه مطلوب را از این مراسم ها بدست اوردند ان ها را تثبت کردند. این ایینها شباهت زیادی به تأتر دارند: رقص؛ لباس؛ ماسک ؛ موسیقی ؛ دیالوگ ؛ تماشگر…..اصلی ترین نظریه در رابطه با خاستگاه تأتر این است که تأتر از ایین ها سر چشمه گرفته است. باید گفت که تفاوت های بسیاری بین تفکر شرق و غرب وجود دارد. مصر وخاور میانه هم ایین ها ونمایشواره های داشتند اما یونان به دلیل داشتن دمواکراسی ؛ ابداع فلسفه و اعتقاد به خدایان متعدد… نمایش به شکل واقعی شکل گرفت. اغاز درام از جشنواره دیونوسوس خدای { شراب؛ عشق؛باوری..} .به اشعار موزون و نسبتا داستان گونه که برای بز قربانی شده میخواننددیترامب میگفتند. این سرودهای بزی تراژدی نام دارد. تس پیس اولین نویسنده یا بازیگر که رهبری یکی از گروه های همسرایان را به عهده داشت . در اخر باید گفت که {غرب} پایه های نمایش و تأتر را در جهان بنا کرد. منابع: {کتاب تاریخ تأتراسکار براکت} نویسنده: {ریحانه سبکروح}

ممکن است شما دوست داشته باشید
1 نظر
  1. ellenthemarvelous می گوید

    با سلام خدمت شما،
    مطلبتونو خوندم، خلاصه ی خوبی بود از روی کتاب اول اسکار براکت، برای منی که میخواستم همه چی رو یکباره در مورد خاستگاه تئاتر در کتاب براکت یادآوری کنم و از اونجا دنبال سوژه های مورد نظرم رو جستجو کنم عالی بود. فقط کاش جای چکیده یه جمع بندی میزاشتین که بالاخره معلوم میشد در نهایت چه نظریه ای بر دیگری پیشی داره، یه نتیجه گیری کلی بد نبود.
    براتون آرزوی موفقیت میکنم.

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

98 − 93 =