بخش اول مروری بر مستند «فصل هرس» گفتگویی بود با آقای«قاسم تک دهقان»، اکنون بخش دوم مصاحبه را که گفتگو با «لقمان خالدی»کارگردان فیلم است تقدیمتان می کنیم
آقای خالدی چی شد که اسم فیلمتون را فصل هرس گذشتید ؟
آقای خالدی چی شد که اسم فیلمتون را فصل هرس گذشتید ؟هرس به معنای کنار زدن هر شاخه ی که حضور و رشد آن در زندگی یک درخت و گیاه نا خواسته و زائد است و از همه مهمتر مانع رشد درخت می شود از دیدگاه من در زندگی ما خیلی چیزها می توانند همچون یک شاخه ی زائد باشد که نیاز به هرس کردن دارد، از هرس کردن یک تفکر گرفته تا هرس کردن یک رفتار، اسم فصل هرس به همین خاطر
شکل پیدا کرد. البته فیلم در زمان فصل هرس فیلمبرداری شد و زمان بصری فیلم هم به ما این اجازه رو می داد اسم فیلم را فصل هرس بگذاریم.
شما دنبال هرس کردن چه چیزی هستید در مستند فصل هرس ؟
خیلی چیزها اما مهمترین چیزی که نمایی بیرونی دارد هرس کردن بیاعتمادی است که داره در جامعه خیلی رشد می کند، ما تا درگیرشاخه هایاعتماد وبی اعتمادی هستیم خیلی چیزهای مهم رو داریم از دست می دهیم و اینجا نیاز به یک باغبان کار بلد داریم که بداند کدام شاخه باید هرس شود
منظور از بی اعتمادی که در فیلم مشهود است بی اعتمادی است که آقای تک دهقان به جامعه دارد ؟
نه فقط بی اعتمادی آقای تک دهقان ، وقتی یک پدیده اتفاق می افتد محققین به یک طرف ماجرا نگاه نمی کنند این موقعیت دو طرفه است اگر تکدهقان بی اعتماد است جامعه باعث بی اعتمادی شده اگر جامعه بی اعتماد است خیلی ها آمدن و با ادعای دروغ باعث این بی اعتمادی شدن، اعتماد یک طرفه شکل پیدا نمی کند،یک طرفه هم از بین نمی رود ، فیلم فصل هرس امیدش اینه که بهانه ی برای هرس کردن رفتارها و تفکراتی شودکه باعث رواج بی اعتمادی در جامعه است .
در فیلم مسئله سرطان و دارویش خیلی پر رنگ است بهتر نبود اسمی را بااین ویژگی انتخاب می کردید،سرطان در میزانسن ذهنتون کجای اینداستان بود؟
تعریف سرطان و هرس از دیدگاه من کاملاً به هم ارتباط مستقیم داردسرطان چیه؟ سلولی از بدن ماست که رشد بی رویه آن مانع ادامه حیات انسان می شود همچون شاخه ی است که برای رشد گیاه مفید نیست پس نیازاست هرس شود.
بی اعتمادی کجای این معادله ی شماست ؟
به نظر من بالا رفتن آمار سرطان در جامعه به رشد بی اعتمادی ربط مستقیم دارد، غذای غیر قابل اعتماد ، هوای پر از آلودگی ،بنزینی غیر قابل اعتماد بی شک باعث این همه سرطانهای معده ، روده ،ریه و خیلی چیزهای دیگر شده.
کار کردن با آقای تک دهقان چطوری بود ؟
واقعیتش برای من خیلی جذاب بود، ایشان یک آدمی که در یک روستازندگی می کنه ولی دغدغه هایش خیلی خیلی بزرگ است ، من همیشه ازآدمهای که رؤیاهاشان رو زندگی می کنند لذت می برم و در واقع بیشتر باساختن چنین فیلمهای خودم رو با اونها کوک می کنم من برای تحقیق همین فیلم به چندین دانشگاه دارو سازی رفتم و با چندین دانشجوی داروسازی هم صحبت کردم خیلی از اونها درگیر این بودن یک داروخانه بزنند ودرکنارش زندگی کنند نه این که داروخانه زدن چیز بدی باشد ولی از نظرمن رؤیا یک چیز غیر قابل دسترس تر است و کسی رؤیایی بالاتر از این نداشت در صورتی که مهندس تک دهقان را با این خواسته و رؤیا درچنین شرایط دیدم. برای من این ویژگی بزرگی ، خارج از این که ادعا یا درست یا غلط باشد برای من این تلاشش ستودنی بود ،تک دهقان رؤیایی دارد که خیلی ها جرأت فکر کردن به آن رو هم ندارند ، ما این روزها مردمی داریم بی رؤیا و این ترسناک است.
با وجود داشتن یک راز – داروی سرطان – چطور آقای تک دهقان به شما این جازه را داد وارد زندگی ایشان بشوید؟
اعتماد کلمه ای هست که می تواند هر دری را برات باز کند ، بی شک اگر من و آقای تک دهقان درگیر اعتماد و بی اعتمادی می شدیم نمی شد محصولی مثل فصل هرس به وجود بیاید
و این اعتماد چطور شکل پیدا کرد ؟
درک متقابل شرایط دو طرف. ببینید اعتماد یکی از عوامل با اهمیت یک رابطه نیست بلکه تنها عامل مهم در خلق یک رابطه است و یک فیلم مستند چیزی به غیر از یک رابطه قابل اعتماد بین سوژه و کارگرداننیستمن خودم را جای کسانی که تصمیم گیری می کنند می گذارم سالهاست مدعیهای زیادی در مورد داروی سرطان آمده اند و ادعاهایی داشته اند
شما چطور انتظار دارید اونها اعتماد کنند به چنین دارویی؟
ببینید وقتی می گویم اعتماد کنید ،منظورم این نیست این دارو درسته هر چند ممکنه درست باشه منظورم اینه که فضای قابل اعتماد ایجاد کنند که یک محقق بیاد کارش رو ارائه کند ، ما این همه در مورد فرار مغزها حرف می زنیم و تلاش می کنیم اونایی که رفتن برگردند و از خودمون نمی پرسیم چرا رفتند ، نه اینه که بین نخبه های ما و سیستم تصمیم گیرنده اعتمادی دو طرفه نیست ، در این فیلم یک شخصیت دیگه هم هست به نام دکتر شیخ نژاد او هم دو نوع دارو ثبت کرده اما واقعیتش در این چند سالیکه ایشان از امریکا برگشته با این همه سوابق فوق العاده هنوز درگیرکارهای اداری پیش پا افتاده است که کارش را ارائه کند .
کارهایی که یک نخبه نباید وقت و انرژیش را رو آن بگذارد و او کاملاً جزیره ای دارد کارش رو پیش می برد ،اگر ما دنبال اقتصاد غیر نفتی هستیم تنها با سرمایه گذاری روی این مسائل امکان دارد ،به فرض این داروها اشتباه باشد اون تصمیم گیرنده می تواند از تحقیقات این آدمها استفاده کند اینهایی که سالهای زندگیشان را روی این دارو گذاشتند، مگر نه این که خیلی از کشفیات دنیا از کامل کردن اشتباهات مخترعین دیگر شکل گرفته ،منظورم از اعتماد کردن که بارها در مصاحبه هایم گفتم این نیست که به مهندس تک دهقان و یا دکتر شیخ نژاد فقط اعتماد کنید منظورم این است که به ایرانیاعتماد کنیم ما خودمون به دانشمندانمون اعتماد نمی کنیم اونها از ایران خارج می شوند و بعد پز می دهیم فلان شخص در ناسا ایرانی است فلان آدم در مایکروسافت ایرانی است ،هر بار در فضای اینترنتی شخصی مهمرا از دنیای علم یا هنر به عنوان ایرانی معرفی می کنند یک افسوس به دلم می نشیند که چرا این آدم در این مملکت و کشور نیست چراش کاملامعلوم است ما تا به خودمون و مردمون اعتماد نکنیم اتفاقی شکل پیدا نمیکند.
با اکران فصل هرس ارتباطش با مخاطب عام چطور بوده ؟
فیلم فصل هرس در اکران اول و دوم فیلم در جشنواره حقیقت با اعلام سایت جشنواره رکورد تماشاچی رو شکسته بود و از طرفی در جشنواره فجر هم یکی از فیلمهای پر تماشاچی بود ،در اکران گروه هنر وتجربه هم در خیلی از سالنها استقبال خوبه بوده اما خوب ما اصلاً تبلیغات ویژه ای نداریم نه بیلبوردی ، نه تیزری در تلویزیون و خودتون می دونید یک فیلم با تبلیغات می تونه تماشاچی بیشتری داشته باشد.
به هر حال صمیمانه براتون آرزوی موفقییت دارم و متشکرم که در این گفتگو شرکت کردید.
آناهیتا برزویی نویسنده و تهیه کننده ارشد رادیو
با سلام و خدا قوت به اقای قاسم تک دهقان و خانواده گرامشان و اقای لقمان خالدی
مستند خوبی بود امیدوارم که یک سازمان دولتی دلسوز بنیان گذاری بشه واسه تمام دانشمندان و محققان جگر سوخته ای مثل اقای تک دهقان که اینقدر فشار را به تنهایی تحمل نکنند.